Oog in oog met het werk van Hugo van der Goes

Voor de liefhebbers van de verfijnde en verbluffende schilderkunst van de Vlaamse Primitieven is Brugge een perfecte bestemming. Zeker als je voor 5 februari 2023 naar het Sint-Janshospitaal gaat voor de expositie Oog in oog met de Dood. Hugo van der Goes, oude meesters, nieuwe blikken.

Letterlijk en figuurlijk staat het werk De dood van Maria van Hugo van der Goes centraal. Dit werk is tussen 2018 en 2022 gerestaureerd met een verbluffend mooi eindresultaat. De kleuren spatten van het doek en de details zijn na dik 5 eeuwen nog steeds indrukwekkend. Het is aan te raden om het schilderij uitvoerig te bewonderen om vervolgens verderop in de expositie de video over de restauratie te bekijken. Hierna wil je zeker weer terugkeren naar het doek om met eigen ogen te aanschouwen wat voor knap werk er is geleverd.

En er is meer. De dood van Maria staat centraal, maar in het prachtige Sint-Janshospitaal is er voor een brede en zeer interessante context gezorgd. Je ziet kunst uit dezelfde periode, met hetzelfde onderwerp of meer werk van Van der Goes zelf. Ook maak je kennis met het raadselachtige schilderij dat Emile Wauters maakte over de tijd die Van der Goes doorbracht in het Roode Klooster nabij Brussel. Wauters beeldt zijn collega af als een min of meer krankzinnige, wat veel mensen doet vermoeden dat Van der Goes in de laatste jaren van zijn leven geestelijk zeer instabiel was.

Wie de prachtige vormgegeven catalogus bij de expositie leest, ontdekt dat het toch wat genuanceerder moet liggen en vooral dat we heel erg weinig van Hugo van der Goes weten. Er zijn maar een paar werken van hem bewaard gebleven, waarvan De dood van Maria samen met het Portinari-altaar in Florence de hoogtepunten vormen. Het is overduidelijk dat Van der Goes zich heeft laten inspireren door het imposante werk van Jan van Eyck.

Hedendaagse context

De dood van Maria als onderwerp is ook interessant om verder uit te diepen. Zo zien we in de expositie meer schilderijen met een stervende Maria, maar er is ook ruimte voor een hedendaagse context. Er is bijvoorbeeld aan een aantal kunstenaars gevraagd om iets te vertellen over hun kijk op de kunst en het algemene thema. Persoonlijk maakte de video van schrijver Ilja Leonard Pfeijffer het meeste indruk, met zijn verhaal over de rol van Maria in het leven van een atheïst in een katholieke omgeving. Het kan natuurlijk zo zijn dat bij een andere bezoeker een ander verhaal meer indruk maakt. Het loont sowieso de moeite om alle verhalen te beluisteren.

Ook het laatste deel maakt indruk. Het is bekend dat Hugo van der Goes een soort muziektherapie onderging in zijn duistere periode in het Roode Klooster. Dat inspireerde de samenstellers van de tentoonstelling tot het tonen van een aantal video’s die over de rol van muziek bij de dood gaan. Indrukwekkend mooi. Ook is het de moeite waard om even verder rond te dwalen in het Sint-Janshospitaal om bijvoorbeeld het Sint-Jansdrieluik van Hans Memling te bekijken.

Als je dan toch in Brugge bent, is het de moeite waard om met een focus op Maria door de pittoreske stad te wandelen. Zaken die je hierbij niet mag overslaan zijn natuurlijk het beeld van Madonna met kind door Michelangelo in de Onze-Lieve-Vrouwekerk en het prachtige schilderij Madonna met kanunnik Joris van der Paele van Jan van Eyck in het Groeningemuseum. Op beide locaties is overigens nog veel meer mooie kunst te bekijken.

Ronddwalen door de middeleeuwse straten van Brugge is altijd een aanrader. Wie goed kijkt, ziet op heel veel plekken beelden van Maria terug. Als je erop gaat letten zie je ze echt overal. Ook in de populaire winkelstraten van Brugge, zoals bijvoorbeeld de Steenstraat of de Noordzandstraat, is Maria aanwezig. In veel etalages zie je een modern Mariabeeld dat verwijst naar de expositie in het Sint-Janshospitaal. Mocht je zo’n beeldje mee naar huis willen nemen; ze zijn te koop in de museumshop aan het einde van de tentoonstelling.

Wil je buiten de gebaande paden in Brugge? naar plekken die de moeite waard zijn, maar waar vrijwel geen toerist te vinden is, dan het oosten en het noorden van de oude stad de moeite waard. Bijvoorbeeld het Sint-Anna Kwartier of het Sint-Gillis Kwartier. In die laatste vind je het O.L.V. ter Potterie. Ooit een ziekenhuis en nu een museum. Ook hier zal je weer snel oog in oog komen te staan met Maria en leer je van alles over ziekte en dood in vroegere tijd. In Brugge lijkt alles met elkaar verbonden door de rijke geschiedenis van de stad.

Zo’n uitgebreid bezoek aan Brugge doe je natuurlijk niet in één dag. Het beste is als je er een overnachting bij boekt. Wij sliepen in het boetiekhotel Monsieur Maurice. We genoten van het diner bij Den Amand, een knusse bistro met veel persoonlijke aandacht voor het eten en de gasten. We reisden duurzaam en comfortabel naar Brugge met behulp van NS International.

Wil je meer informatie over een bezoek aan Brugge. Kijk dan op de website van Visit Bruges.