Foam sloot dit najaar zijn deuren, niet om geen publiek meer toe te laten, maar om een grote overzichtstentoonstelling van Diane Arbus op te zetten. Sinds vandaag, 25 oktober 2012, is de tentoonstelling voor het publiek te zien.
Ongeveer 200 foto’s zijn geëxposeerd. Portretten van mensen die Diane altijd hebben gefascineerd: freaks, nudisten, middenklassegezinnen, travestieten en meer. Foam hield een persconferentie met Marloes Krijnen (directeur Foam), Marcel Feil (curator Foam), fotograaf Neil Selkirk en Jeff Rosenheim, curator van het Metropolitan museum of Art NYC om de expositie af te trappen.
New York was Diane Arbus’ speeltuin waar ze in de jaren ’50 uitgroeide tot revolutionair fotografe. Ze is begonnen te werken als art director voor modebladen, terwijl haar man Alan Arbus alle foto’s maakte. Pas nadat ze uit elkaar gingen, ontpopte ze zichzelf tot een fotograaf. Ze heeft haar hele leven in het teken gesteld van de fotografie en gebruikte het als medium om vertrouwde taferelen te ontrafelen en in een ander, vreemd daglicht te stellen.
Ze ging naar plekken waar je niet zo snel zou komen, ze bouwde een vertrouwensband op met personen die ze wilde fotograferen, ging daarin tot het uiterste, en ze wist elk van haar onderwerpen te vangen in een moment waarop ze hun publieke façade lieten vallen en heel even hun pure ‘ik’ waren. Haar foto’s kunnen daardoor gezien worden als een zoektocht naar de relatie tussen uiterlijk en identiteit. Door alle foto’s onbewerkt te laten en slechts de contrasten enigszins te bewerken, is de geloofwaardigheid van de foto’s enorm groot, legt Jeff Rosenheim uit. “Wat ze zo sterk maakt is dat niemand ooit heeft geprobeerd de foto’s er mooier uit te laten zien dan ze waren.” En dat maakt het mogelijk om een heel persoonlijke en menselijke ervaring te hebben terwijl je naar een portret kijkt. Bovendien geven haar foto’s ruimte voor de vraag “Wie ben ik en wie wil ik zijn?”
Arbus is verder een invloed geweest op een hele generatie fotografen, maar ook regisseur zoals Stanley Kubrick hebben zich laten beïnvloeden door haar foto’s: zo zijn de identieke tweelingen van Arbus terug te zien in zijn film The Shining.
Het retrospectief in Foam is een vervolg op de overzichtstentoonstelling uit 2003-2006, Revelations. Het toont het meest kenmerkende werk van Arbus: zwart-wit portretten in vierkant formaat. Wat extra bijzonder is aan de tentoonstelling in Foam, is het feit dat er een study centre is ingericht om je te verdiepen in het leven van de fotografe. Men wilde een scheiding aanbrengen tussen de foto’s en het leven en karakter van Diane. De foto’s horen voor zichzelf te spreken, Diane’s karakter en leven zijn een op zichzelf staand gegeven. Gezien er sinds haar overlijden in 1971 erg veel over haar is geschreven en dit in grote mate het kijken naar haar foto’s kan beïnvloeden is deze tweedeling een goede keus geweest.
Het retrospectief is een indrukwekkende verzameling van Diane’s werk. Wat de tentoonstelling extra bijzonder maakt, is dat het om foto’s gaat die aan elke kijker een ander verhaal vertellen. Voor mij zijn Diane’s foto’s een privédialoog tussen de geportretteerde en de aanschouwer, waarin beide partijen iets van zichzelf blootgeven. Dat is precies wat deze tentoonstelling tot een bijzondere en heel persoonlijke ervaring zal maken.
De tentoonstelling wordt georganiseerd door het Jeu de Paume in Parijs in samenwerking met The Estate of Diane Arbus LLC, New York, en met de medewerking van Foam, het Fotomuseum Winterthur en het Martin-Gropius-Bau in Berlijn.
Minja Sarovic