Social media en privacy, er is al veel over gezegd, maar zelden kwamen de voor- en nadelen zo confronterend in beeld als in de nieuwe roman van Dave Eggers.
Dit boek, met de titel De Cirkel, gaat over een gelijknamig internetbedrijf dat het beste is te omschrijven als een combinatie van Twitter, Facebook en Google. Het verhaal speelt zich af in de zeer nabije toekomst en bevat zaken die allemaal binnen hele korte tijd werkelijkheid kunnen worden. Of dat nu allemaal echt goede ontwikkelingen zijn moet je zelf aan het einde van het verhaal concluderen.
Het verhaal volgt de jonge Mae Holland, die dankzij een vriendin een felbegeerde baan bij De Cirkel weet te bemachtigen. Allereerst is ze onder de indruk van de indrukwekkende campus en de gebouwen van De Cirkel. Haar werk bestaat in eerste instantie uit het beantwoorden van vragen van zakelijke klanten van De Cirkel, maar daarnaast blijkt dat elke ‘Cirkelaar’ ook fanatiek deel uit moet maken van het sociale netwerk. Dit begint met het verzenden van ’tings’ en het uitdelen van ‘smiles’ en ‘frowns’ (waar je natuurlijk meteen tweets en likes in kan herkennen). maar gaat steeds een stapje verder.
Transparantie
Intussen presenteren wetenschappers van De Cirkel steeds weer nieuwe diensten en tools. Zo ontstaan al snel de eerste ongemakkelijke situaties. Mae krijgt op haar kop omdat ze stiekem een kano heeft geleend terwijl het strand vol bleek te staan met camera’s van De Cirkel. Die camera’s duiken overal op onder het motto van ‘als je niets te verbergen hebt, is dat toch geen probleem’. Zo ‘dwingt’ De Cirkel politici om de hele dag een (kleine, draagbare) camera bij zich te hebben zodat ze kunnen laten zien dat ze transparant zijn en niets te verbergen hebben. In eerste instantie kun je dat opvatten als een perfect middel om inderdaad de achterkamertjespolitiek tegen te gaan, maar al snel worden ook de duistere kanten van dit project zichtbaar.
Bij politieke tegenstanders van deze extreme transparantie blijkt opeens kinderporno op de computer te staan. In een individueel geval zal zoiets best kunnen, maar op een gegeven moment zijn de gevallen toevallig om waar te zijn. Mae is intussen helemaal om en een bloedfanatieke Cirkelaar. Hiermee vervreemdt ze zich van haar ouders en oude vrienden en uiteindelijk zelfs van de vriendin die haar bij De Cirkel binnenhaalde.
Waarschuwingen
Al snel in het boek heb je als lezer al door dat het verhaal nooit goed kan aflopen, maar op welke manier dat gaat gebeuren is pas heel laat duidelijk. De absurd toenemende invloed van De Cirkel op de samenleving is een proces dat zo hard gaat dat het niet meer te stoppen valt, al krijgt Mae tussendoor wel genoeg waarschuwingen en signalen. Dit boek is een duidelijke waarschuwing aan het adres van alle mensen die te enthousiast zijn over de toepassingen van social media en/of die heel erg makkelijk hun privacy blootgeven aan grote, beursgenoteerde bedrijven.
Mensen die bekend zijn met het werk van Dave Eggers weten dat hij altijd zeer gedetailleerd schrijft over het hoofdonderwerp van zijn boeken. of dat nu Afrikaanse vluchtelingen, slachtoffers van de orkaan Katrina of enthousiaste gebruikers van social media zijn, maar het meest ontzagwekkend is dat alle verhalen zeer dicht bij de waarheid liggen of zomaar de waarheid kunnen zijn. Daarom blijft De Cirkel nog lang in je hoofd spoken. De dingen die gebeuren in dit boek kunnen ons allemaal overkomen als we niet oppassen…