Naast de indrukwekkende overzichtstentoonstelling met werk van James Ensor in het KMSKA zijn er in Antwerpen momenteel nog drie andere exposities waarin deze Belgische kunstenaar een belangrijke rol speelt. In fotomuseum FOMU kun je de foto’s van Cindy Sherman bewonderen. Deze hedendaagse fotograaf heeft een hoop interessante raakvlakken met James Ensor.
In de tentoonstelling Anti-Fashion is een prachtig overzicht van het week van Sherman te zien. Het begint in de jaren ’70, toen Cindy Sherman nog studeerde aan de University at Buffalo, en eindigt met recent werk dat ze maakte in samenwerking met ontwerper Stella McCartney. Net als Ensor laat Sherman je nadenken over wat er achter een masker (of make-up) schuilgaat. Verschuilt iemand zich achter een masker of durft iemand dankzij het masker eindelijk zichzelf te zijn? Bij Cindy Sherman is deze vraag extra interessant, omdat ze op elke foto zelf te zien is, maar dat er absoluut geen sprake is van zelfportretten.
Verzet
Cindy Sherman is uiterst bekwaam in het oproepen van vragen. Dat begint met het werk waarmee ze doorbreekt: de Untitled Film Stills. Hier toont ze beelden die zomaar uit een willekeurige film zouden kunnen komen. De context ontbreekt volkomen, waardoor de kijker zelf alles kan en mag invullen. Al snel daarna maakt Sherman de overstap naar mode en krijgt het werk een nog interessantere lading. Ze verzet zich namelijk tegen de schoonheid in de modefotografie en doet daarom vaak het tegenovergestelde.
Met haar Anti-Fashion schopt Sherman tegen de heilige huisjes van mode en modefotografie, waarbij (jeugdige) schoonheid op een voetstuk staat. De foto’s van Cindy Sherman zijn vaak onflatteus en ronduit vreemd, maar tegelijkertijd wel erg goed gemaakt en daardoor zeer intrigerend. Hierdoor komt vanuit de modewereld al snel het verzoek tot samenwerken. In het begin is de opdrachtgever vaak teleurgesteld en worden de foto’s afgekeurd, maar op een gegeven moment komt er een verandering.
Kantelpunt
Het is Rei Kawakubo van Comme des Garçons die het echt aandurft om met Cindy Sherman samen te werken. De vreemde beelden die ze voor de campagne schiet, ondersteunen het avant garde-imago van het Japanse modelabel. Na dit kantelpunt durven meer merken en bladen het aan om met Cindy Sherman samen te werken. Al maakt Sherman het de opdrachtgevers vaak niet makkelijk. Inmiddels hebben gerenommeerde merken als Louis Vuitton, Chanel en Balenciaga het werk van Cindy Sherman omarmd.
In de expositie in het FOMU kun je deze ontwikkeling heel mooi volgen. Ook zie je hoe het digitaal werken een steeds grotere rol krijgt. Het vroege werk van Cindy Sherman is analoog, waarbij ze zelfs in het prille begin foto’s uitknipte om collages te maken. Uiteindelijk is het werk nu volledig digitaal en speelt beeldbewerking een grote rol.
Niet alleen de maskerades van Cindy Sherman hebben een connectie met James Ensor. Er zijn meer parallellen te ontdekken: de manier waarop ze zich allebei niets aantrekken van trends, het streven naar het perfect beheersen van techniek en de regelmatige provocatie. Voor beide kunstenaars is niets heilig en speelt humor een grote rol. Het is dus aan te raden om deze expositie te combineren met de andere Ensor-tentoonstellingen die dit najaar in Antwerpen te zien zijn.
Kijk voor het volledige Ensor expoprogramma in Antwerpen op: https://visit.antwerpen.be/ensor-in-antwerpen
Voor meer informatie over gemakkelijk en comfortabel reizen met de trein naar Vlaanderen: https://www.nsinternational.com/nl/belgie/
