Gerhard Richter wordt beschouwd als één van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars. In het S.M.A.K. in Gent is momenteel een prachtige tentoonstelling van de Duitse schilder te zien. Mocht je heel binnenkort in de Belgische stad zijn, sla dan deze buitenkans niet over!
Vorige week brachten we enkele dagen door in Gent vanwege het lichtfestival (over 3 jaar weer, echt een aanrader!). Tijdens dit bezoek kregen we ook een CityCard Gent overhandigd om de stad op eigen gelegenheid verder te kunnen ontdekken. Voor slechts 35 euro heb je 72 uur lang entree tot allerlei topattracties, musea, monumenten én openbaar vervoer. Ideaal dus! Wij kozen ervoor om meteen richting S.M.A.K. te gaan, want een tentoonstelling van Gerhard Richter staat al een tijdje op ons verlanglijstje.
Stadspark
Het leuke aan het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (afgekort dus S.M.A.K.) is dat het aan een stadspark ligt. In het aangrenzende Citadelpark kun je voor of na je bezoek aan het museum heerlijk een rondje wandelen. Helaas komt de regen met bakken uit de hemel op de dag van ons bezoek, dus verder dan vlug een stukje park onder de paraplu komen we niet. Vanaf de tramhalte zijn we vrijwel direct via de grote doorgaande weg (Charles De Kerckhovelaan) naar de entree van het museum gelopen. Het S.M.A.K. is overigens aan alle kanten makkelijk te vinden. Fijn is ook dat schuin tegenover het S.M.A.K. nog een ander interessant museum ligt: het Museum voor Schone Kunsten (MSK). Hier vind je schilder- en beeldhouwkunst uit de periode vanaf de middeleeuwen tot aan de eerste helft van de 20ste eeuw. Mooie gelegenheid dus om twee musea te combineren!
Naoorlogse kunst
De collectie van het S.M.A.K. bestaat vooral uit moderne en hedendaagse kunst uit Europa. De kunst is allemaal gemaakt in de periode vanaf 1945 tot aan vandaag. Denk bijvoorbeeld aan stromingen als Pop Art, Cobra, Conceptuele Kunst, Minimal Art en Arte Povera. Vaak organiseert het museum originele en gedurfde tentoonstellingen. Tot de permanente collectie behoren namen als Francis Bacon, Jan Fabre, Karel Appel, Cai Guo-Qiang, Marina Abramovic, Jan vercruysse, David Hockney en Rineke Dijkstra. Van deze verzameling wordt elke keer een bepaald deel belicht. Dus niet alle 3000 kunstwerken zijn standaard te zien.
Opbouw tentoonstelling
En nu dus een tentoonstelling over Gerhard Richter (Dresden, 1932). Voor het eerst sinds 1976 is er in België een solotentoonstelling van de beroemde Duitser te zien. De tentoonstelling Gerhard Richter | Over Schilderen is verdeeld over 2 zalen. In totaal zijn er maar liefst 48 kunstwerken van Richter te bewonderen. De periode strekt zich uit van halverwege de jaren ’60 tot aan nu. Maar liefst 8 werken, allemaal varianten van zijn Abstracte schilderijen, zijn in 2017 gemaakt en nog nooit eerder getoond.
In de eerste zaal hangen vroege schilderijen van Richter uit de jaren ’60 en ’70. Het middelpunt van deze ruimte vormt de sculptuur 4 Ruiten uit 1967. Dit was ooit Richters eerste werk in glas. In de tweede zaal hangt recent werk van Richter, in de vorm van landschappen, digitale prints en abstracte werken. Ook deze kunstwerken zijn allen gegroepeerd rondom een glazen sculptuur. Het betreft hier het imposante werk 7 Ruiten (Kaartenhuis) uit 2013. De complete tentoonstelling verbindt het vroegere werk en het huidige werk van Richter met elkaar. Met de opstelling is getracht de lijnen waarlangs zijn oeuvre loopt te verduidelijken.
Figuratief – abstract – realiteit
Vanaf begin jaren ’60 (hij is dan van Oost- naar West-Duitsland gevlucht) bouwt Richter gestaag aan zijn carrière en hanteert hij verschillende stijlen van werken. In zijn kunst vermijd hij van meet af aan het onderscheid tussen abstracte en figuratieve kunst. Centraal staat zijn twijfelende houding ten aanzien van het afbeelden van de realiteit. Kan een (geschilderd) beeld de realiteit weer te geven? Op vele soorten manieren onderzoekt Richter deze vraagstelling. Waarop hij iedere keer met bewijs komt dat het antwoord op de vraag nee is. Zijn werk bestaat doorgaans uit het naschilderen van foto’s, het overschilderen van eerdere werken met nieuwe beelden (waardoor het steeds abstracter wordt) en, van recenter datum, het digitaal bewerken van eerder werk. Zo zet elk nieuw werk, of nieuwe reeks, eerder gemaakt werk voort.
Uitgebreide handleiding
Met deze informatie in het hoofd is het extra leuk om de tentoonstelling te bekijken, maar het hoeft niet per se. Uiteindelijk gaat het er ook om wat je zelf van de werken vindt en of je ervan geniet. Dat hebben wij zeker gedaan! De grote zalen waarin de werken worden tentoongesteld, stralen rust en ruimte uit. Hierdoor kun je alle indrukken goed op je in laten werken. Bovendien heeft S.M.A.K. een uitgebreide handleiding bij de tentoonstelling gemaakt. Bijna ieder werk wordt tot in detail behandeld en er wordt verbinding gelegd met andere werken. Eerlijk gezegd is het wel een handleiding die je niet even vlug doorleest. Soms moet je een stukje opnieuw bekijken om tot je door te laten dringen wat er nu precies staat. Daarom vonden we het fijn om het thuis nog eens na te lezen bij de foto’s die we hadden gemaakt. Overigens is er ook een mooie catalogus beschikbaar in het museum.
Nog meer te zien
Nadat we de tentoonstelling van Richter uitgebreid hebben bekeken, maken we ook nog een rondje langs één van de andere tentoonstellingen die momenteel te zien zijn: Uit de Collectie | Vrienden Verzamelen. Dit is een overzichtstentoonstelling met betrekking tot het 60-jarig jubileum van de vriendenvereniging van het museum. Er worden werken getoond die met hun hulp zijn aangekocht. Hierdoor heeft de collectie een bepaalde reputatie kunnen krijgen. We zien onder andere een groot werk van Andy Warhol met afbeeldingen van Marilyn Monroe, een gigantische mosselpan van Marcel Broodthaers, een piano tussen het puin van Andreas Slominski en een ingepakt werk van Christo.
Haast je!
Een minpuntje aan de tentoonstellingen in het S.M.A.K. is dat ze volgend weekend alweer afgelopen zijn. Zowel Gerhard Richter als Vrienden Verzamelen eindigen op 18 februari 2018. We waren dus een beetje laat. Jammer, maar er komen in de nabije toekomst vast weer andere interessante tentoonstellingen voorbij in het museum. Het S.M.A.K. heeft immers ook deze reputatie. En bij een volgend bezoek aan Gent (want die komt er absoluut!) gaan we ook zeker een bezoek brengen bij het buurmuseum MSK.
