In december is het 500 jaar geleden dat in Leuven het boek Utopia van Engelse humanist Thomas More werd uitbracht. Het dunne boekje was voor de auteur in eerste instantie vooral een stijloefening, maar de impact dreunt nu ook nog steeds na. M – Museum Leuven blikt terug met de tentoonstelling ‘Op zoek naar Utopia’.
De woorden Utopia, utopie en utopisch hebben in 2016 nog steeds en magische klank. We denken aan een perfecte wereld, die helaas onbereikbaar blijkt te zijn. In de vroege 16de eeuw was die hoop nog sterker aanwezig. Ontdekkingsreizigers brachten onbekende delen van de wereld in kaart en kunst en wetenschap kwamen tot bloei. Kortom: de grauwe middeleeuwen waren voorbij.
In Op zoek naar Utopia is dit tijdsbeeld mooi samengebracht. Aan de hand van vier thema’s kom je als bezoeker alles te weten over Utopia en het verlangen naar andere of betere werelden. Hiervoor zijn 80 bijzondere kunstwerken samengebracht, waarvan een aantal zeer uniek. Zo zie je in het eerste deel van de expositie een eerste druk van het boek, een indrukwekkende houtsnede van de stad Leuven in die tijd en portretten van Thomas More en zijn vrienden door Hans Holbein de Jonge.
Tuin der Lusten
In het volgende deel staat het verlangen naar utopie en zijn duistere tegenhanger dystopie centraal. Geen schilder die daar beter bij past dan Jheronimus Bosch. In deze tentoonstelling is een prachtige wandtapijt van zijn Tuin der Lusten te zien. Ook hangen er meerdere werken uit het atelier van Bosch. De Verborgen Hofjes van Mechelen vormen echter het hoogtepunt van dit deel van de expositie. Net als de Tuin van Bosch zijn dit plekken waar het Paradijs te zien is. Waar bij Bosch op de achtergrond de duistere kant te zien is, zijn deze hofjes niets meer dan een prachtige plek. Het zijn kasten waarbinnen allerlei kleine kunstwerken zijn verzameld. Figuren als Jezus en Maria lijken centraal te staan, maar wie goed kijkt ziet bijvoorbeeld ook een prachtige eenhoorn.
Daarna krijgt de bezoeker een blik achter de horizon. De ontdekkingsreizigers uit die tijd keren terug naar Europa, met rijkdommen en sterke verhalen. Het doet de gewone burger dromen van een Utopia aan de andere kant van de oceaan. Een El Dorado waar de straten van goud zijn. Kunstenaars verwerken deze utopische gedachten tot kunstwerken met fabelachtige wezens en woeste wildemannen, maar ook met dystopische monsters. Eén van de mooiste werken in dit deel is kunstwerk dat Europees aandoet, maar dat door een onbekende Mexicaanse kunstenaar gemaakt is van de veren van de kolibrie.
De ontdekkingen gaan vervolgens nog verder met de ontwikkeling van meetinstrumenten om de sterren en planeten in kaart te brengen. Ook hiermee was Leuven in de 16de eeuw de belangrijkste stad ter wereld. We zien ingenieuze instrumenten die daadwerkelijk zijn gebruikt door mannen als Gerard Mercator. Ook zijn er prachtige hemelkaarten van Albrecht Dürer te zien. Het hoogtepunt is een portret door schilder Jan Gossaert. Het meisje op het doek is waarschijnlijk de verbannen prinses Dorothea van Denemarken. Het doek is op twee manieren bijzonder. Ten eerste vanwege de manier waarop Gossaert haar buiten de lijst schildert, maar ook vanwege het meetkundige instrument in haar handen.
Spannende tijd
Op zoek naar Utopia laat je als bezoeker een reis maken door een spannende tijd waarin kunst en wetenschap het verlangen naar een betere en mooiere wereld nastreefden. Iets waar men nu nog steeds mee bezig is. Je kunt de expositie bezoeken tot en met 17 januari 2017. Wil je nog meer te weten komen over het boek Utopia en de stad Leuven? Dan kun je jezelf op allerlei manieren verder verdiepen in de thema’s. Bijvoorbeeld door een bezoek te brengen aan de Universiteitsbibiliotheek, één van de mooiste gebouwen van de stad.
Daar is een expositie gewijd aan Thomas More en zijn belangrijkste werk. Je ziet er bijzondere uitgaven van Utopia, briefwisselingen met zijn humanistische vrienden en komt er alles te weten over zijn politieke aanvaring met de Engelse koning. Iets wat hij met de dood moet bekopen. In de laatste ruimte zie je welke schrijvers en filmmakers zich lieten inspireren door het boek van More.
Verder is er in de stad Leuven in de periode tot 17 januari altijd wel iets te zien of te doen rondom het thema Utopia. Maak bijvoorbeeld een stadswandeling met een gids en laat de rijke geschiedenis van de stad tot leven komen. Of ga eten in één van de restaurants die een speciaal menu aanbieden. Daar vind je gerechten gebaseerd op het allereerste Nederlandstalige kookboek, dat ongeveer gelijktijdig met Utopia verscheen.
Aanrader is het restaurant Het land aan de overkant, waar ze moderne interpretaties van de oude recepten serveren. Ook mooi aan dit restaurant is dat de sommelier bij een aantal gerechten bier serveert in plaats van wijn. Leuven is immers de bierstad van België. Vergeet daarom niet tijdens je bezoek aan Leuven ergens een goed biertje te drinken. Bijvoorbeeld aan de langste toog ter wereld op de Oude Markt.
Meer informatie over een bezoek aan Leuven kun je vinden op de website van de Visit Leuven.
