De universiteit van Leuven viert in 2025 haar 600ste verjaardag, waarmee het de oudste universiteit is van de Nederlanden. In een jaar van festiviteiten is de opening van de kunstroute And So, Change Comes in Waves één van de vele hoogtepunten. Zeker als je bedenkt dat de route een permanente plek in de stad heeft gekregen en dat deze heel mooi kunst, wetenschap en poëzie combineert. Een fijne bonus hierbij is het feit dat de route je langs bijzondere plekken in de stad brengt.
Het startpunt van de kunstroute is het kasteel van Arenberg in het zuiden van de stad. Dit kasteel uit de 16de eeuw is sinds de jaren ’20 van de vorige eeuw een mooie campus in klassiek Amerikaanse stijl. Als je vanuit het centrum van Leuven de bus neemt naar het kasteel kun je via de kunstroute in zo’n 5,5 kilometer terugwandelen naar de stad. Op een voormalige parkeerterrein naast de campus treffen we het eerste kunstwerk aan.
Hier valt al direct op dat er niet zomaar lukraak wat kunstenaars zijn benaderd voor dit project, maar dat er goed is nagedacht over alles. Zo is er in overleg met veel verschillende faculteiten nagedacht over de thema’s die de route moet aanstippen, zodat ieder werk een connectie met wetenschap heeft. In veel gevallen gaat het zelfs nog verder dan dat. De twee eerste werken van de route zijn daarvan perfecte voorbeelden.
Dwaaltuin
Allereerst is er de Dwaaltuin van Gijs Van Vaerenbergh. Beide kunstenaars/architecten van dit duo zijn geboren in Leuven en hebben gestudeerd aan de KU Leuven. De naam van het intrigerende kunstwerk is niet alleen een verwijzing naar het woord doolhof, maar ook naar een speech van oud-rector Pieter De Somer over academische vrijheid. De Dwaaltuin is een constructie die doet denken aan een werk van Richard Serra, dat uiteindelijk geheel begroeid moet zijn met klimplanten. Ook hier is weer een link met de wetenschap. Er blijkt weinig onderzoek te zijn naar het gedrag van klimplanten. Dat gaat vanaf nu gebeuren in de Dwaaltuin.
Over wetenschap gesproken: in Leuven spreekt men officieel over een kunst- en wetenschapsroute als het om And So, Change Comes in Waves gaat. Wij zijn eigenwijs en hebben het in dit artikel juist over de combinatie van kunst en poëzie. Natuurlijk zien we de connectie tussen de kunstwerken/installaties en de wetenschap, maar wij willen graag benadrukken dat de getoonde werken zijn onder te verdelen tussen kunst en poëzie.
Als we vanaf de Dwaaltuin aan de route beginnen, komen we als eerste de beginregels van een gedicht van Maud Vanhauwaert tegen. Op een bruggetje bij een oude watermolen, die bij het kasteel hoort, zien we intrigerende teksten staan. Dit is zoals gezegd het begin van een gedicht, waarvan we uiteindelijk de laatste regels kunnen lezen bij het eindpunt van de route. Onderweg komen we nog meer (fragmenten van) gedichten tegen. Het woord poëzie mag daarom wel een prominente plek krijgen in dit project.
De route loopt vanaf het kasteel verder richting de stad. Door de bossen volgen we de rivier de Dijle en onderweg zien we een werk dat een interessante connectie maakt tussen het Belgische koloniale verleden en de atoombommen die op Japan zijn gevallen. Ook is één van de oudste kerken in de regio, voorzien van dichtregels in mooie gouden letters. Na een heerlijk stukje wandelen, lopen we vanuit het bos zo het Groot Begijnhof op. Dit is meteen een goed voorbeeld van het feit dat de route niet alleen langs prachtige kunst gaat, maar ook de mooiste plekken van de stad laat zien.
Begijnhof
Het Groot Begijnhof is natuurlijk beschermd erfgoed. Je zou denken dat daar niet zomaar hedendaagse kunst geplaatst kan worden. Toch is het gelukt om ook op dit mooie deel van historisch Leuven nieuwe kunst te plaatsen, zonder dat het afbreuk doet aan de unieke omgeving. In vier waterputten is een serie werken van Clara Spilliaert te zien. Heel mooi legt zij een connectie tussen de anatomie van het vrouwelijk lichaam en de natuur.
De route vervolgt via de Kruidtuin (de prachtige botanische tuin van Leuven) naar de binnenstad. Hier valt op dat deze kunstroute je naar plekken voert waar je normaal niet komt of slechts aan voorbij loopt. Veel sculpturen of gedichten zijn te vinden op binnenplaatsen, in verscholen hofjes of op plekken waarvan je denkt dat alleen studenten er mogen komen. Ook op deze manier maakt de route een mooie connectie tussen de stad en de universiteit.
Zo zien we op een binnenplaats van een eeuwenoud universiteitsgebouw een intrigerende aartsengel van Berlinde De Bruyckere, lezen we langs een pad bij het Pauscollege een gedicht van Reinout Verbeke en zien we op de gevel van het brutalistische Erasmushuis een tekst van Annelies van Dyck. In het Sint-Donatuspark staat een prachtig werk waarvoor Alicja Kwade met behulp van (bronzen replica’s) stoelen uit verschillende universiteitsgebouwen en een gigantische zwerfkei een ode heeft gemaakt aan het niet-weten.
Een ander hoogtepunt waarbij rotsen een rol spelen is te vinden bij College De Valk, ook weer zo’n prachtig gebouw dat bij de universiteit hoort. Met behulp van grove rotsblokken maakte kunstenaar Ugo Rondinone een primitief mensfiguur die bovenaan de gevel van het gebouw is geplaatst. Een bijzonder contrast en door de context ook een werk dat heel veel interessante vragen oproept. De informatieborden op alle locaties en/of de info die te vinden is in de app van de kunstroute helpen bij het doorgronden van elk kunstwerk.
Fietsen of lopen
Na zo’n 5,5 kilometer kom je aan het einde van de route bij het eerder genoemde slot van een gedicht van Maud Vanhauwaert. In principe loop je het geheel in zo’n 3,5 uur. Maar de kans is groot dat je onderweg wel ergens zult stoppen voor bijvoorbeeld lunch of koffie. Leuke adressen genoeg in de stad voor een welverdiende pauze. Je kunt dus prima een dag uittrekken voor And So, Change Comes in Waves. Mocht je het juist sneller willen doen, dan is het ook mogelijk om het parcours fietsend af te leggen.
Ook is het mogelijk om je rond te leiden door een gids. Voor alle praktische informatie hierover kun je terecht op de website van de Ku Leuven. Reizen naar Leuven gaat overigens heel comfortabel met de trein van NS International. Wij sliepen tijdens de trip in hotel Park Inn by Radisson, wat direct aan het station ligt.
