Dalí en Magritte komen samen in Brussel

René MAGRITTE Forbidden literature La lecture défendue De verboden lectuur (1936) Huile sur toile 54,4 x 73,4 Royal Museums of Fine Arts of Belgium, Brussels, inv. 11683 © RMFAB, Brussels © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | photo: J. Geleyns- Art Photography © MRBAB, Bruxelles © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | photo : J. Geleyns - Art Photography © KMSKB, Brussel © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | foto: J. Geleyns - Art Photography
René MAGRITTE Forbidden literature La lecture défendue De verboden lectuur (1936) Huile sur toile 54,4 x 73,4 Royal Museums of Fine Arts of Belgium, Brussels, inv. 11683 © RMFAB, Brussels © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | photo: J. Geleyns- Art Photography © MRBAB, Bruxelles © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | photo : J. Geleyns – Art Photography © KMSKB, Brussel © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | foto: J. Geleyns – Art Photography

De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel tonen dit najaar prachtige werken van de twee grootste surrealistische kunstenaars: Salvador Dalí en René Magritte. In de expositie Dalí x Magritte zie je mooi hoe de twee elkaar inspireerden.

In het voorjaar van 1929 ontmoetten de twee elkaar in Parijs, wat toen het middelpunt van de kunstwereld was (onder andere te zien in de expositie Migranten in Parijs in het Stedelijk in Amsterdam). Het blijkt te klikken tussen Dalí en Magritte. Zodoende reist Magritte in augustus van dat jaar af naar Cadaques om bij Dalí op bezoek te gaan. Ook andere kunstenaars als Éluard, Miró en Buñuel zijn daar aanwezig. Deze zomer legt de basis voor een verwantschap tussen Dalí en Magritte.

Ondanks dat ze allebei hun eigen wegen inslaan en dat hun werk qua stijl totaal anders is, vallen er veel overeenkomsten te zien tussen de twee kunstenaars. In de expositie Dalí x Magritte valt dat heel mooi te ontdekken. Vaak omdat corresponderende kunstwerken naast elkaar hangen, maar ook omdat iedere ruimte in de tentoonstelling een eigen thema heeft. Als bezoeker leg je steeds meer en meer verbanden en ontdek je hoe goed de twee kunstenaars bij elkaar passen.

Olifanten

Zo heb je bijvoorbeeld een werk van René Magritte waar hij een deur toont met een bizar gevormd gat erin. Ernaast hangt een werk van Salvador Dalí waarin deuren van kasten vreemde gaten tonen. Zo zie je dat ze regelmatig elementen van elkaars creaties lenen. Op het beroemde werk De bekoring van Sint-Antonius van Dalí draagt één van de langpotige olifanten een detail van het werk De Aanslag van Magritte.

In andere gevallen reageren de twee zelfs op elkaars werk. In 1937 maakte Dalí een houtskoolschets voor het scenario van een nooit gemaakt film met The Marx Brothers. Op de tekening zie je mensen aan een lange eettafel in de buitenlucht. Het licht is afkomstig van giraffen wiens nek in de brand staat. Magritte reageert hierop met een goache waarop een giraf zichzelf blust in een champagneglas. Ook mooi zijn bewerkingen van beide kunstenaars van de Venus van Milo.

Vrouwen

De tentoonstelling schenkt ook aandacht aan andere factoren die overeenkomsten hebben. Zoals de invloedrijke rol die de vrouwen van de kunstenaars hebben vervuld. Of thema’s als dromen, erotiek, symbolen en soms zelfs politiek. De kunstenaars werkten immers in een roerige periode in de wereldgeschiedenis. In totaal zijn er meer dan 100 werken te zien die afkomstig zijn van meer dan 40 verschillende internationale musea en privécollecties.

Dalí x Magritte is een niet te missen tentoonstelling voor liefhebbers van moderne kunst. Bovendien is er naast deze expositie nog meer te zien. Zo is een bezoek aan het Magrittemuseum, wat onderdeel is van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, natuurlijk voor de hand liggend. Hier zie je nog meer werk van Magritte. Naast schilderijen zijn dat ook veel posters en ander reclamewerk en korte filmpjes die Magritte zelf maakte.

Skateboards

Als je van de expositie Dalí x Magritte wandelt komt je onder andere langs een fijne museumwinkel met veel mooie spullen. Vooral de Magritte-skateboards van The Skateroom zijn begerenswaardig en ook de catalogus van de tentoonstelling is een mooi aandenken. In de hal tussen de expositie en het Magrittemuseum, bij de kluisjes en toiletten, zijn mooie hommages aan Magritte te vinden van hedendaagse kunstenaars als Gavin Turk en Joseph Kosuth.

Wie de andere kant opgaat, richting de Oude Meesters, kan een indrukwekkende installatie van Chiharu Shiota bezoeken. Dit werk heeft niets met Dalí of Magritte te maken, maar is wel zeer de moeite van het bezoeken waard. Net zoals de vaste collectie van het museum met prachtige werken van Bruegel. Of De dood van Marat van Jacques-Louis David.

Woonhuis

Wie daarna verder wil duiken in de wereld en het werk van Magritte kan naar het René Magritte Museum verderop in de stad. Alhoewel de naam lijkt op het eerder genoemde museum op de Kunstberg hebben we hier te maken met een klein, charmant museum in een voormalig woonhuis van de kunstenaar. Voor de fans van Magritte is een bezoek een aanrader.

In dit huis woonde Magritte 24 jaar van zijn leven en maakt hij zo ongeveer de helft van zijn werken. Op de benedenverdieping zie je een reconstructie van zijn huis en atelier met de originele meubels. Al snel herken je heel veel elementen die terugkeren op de schilderijen. Ramen, deuren, deurknoppen en zelfs de open haard zijn gebruikt. Ook de trap omhoog is bekend van het werk De verboden lectuur (dat te zien is bovenaan deze pagina).

Expliciet

Vroeger woonden er andere gezinnen op de bovenste verdiepingen, maar nu zijn de kamers ingericht als klein museum. Er hangen originele werken van Magritte en in de vitrine liggen interessante voorwerpen uit het leven van René Magritte. Hier zien we ook een ander voorwerp dat te zien is op De verboden lectuur (en op andere werken van Magritte): een paardenbel. Saillant detail is dat de bel in dit werk verwijst naar de G-plek… Magritte was dus af en toe net zo expliciet als Dalí.

Wie van dit alles dorst heeft gekregen moet zeker een bezoek brengen aan Het Goudblommeke in Papier in de Cellebroerstraat. Dit was jarenlang het stamcafé van de Brusselse surrealisten. Magritte kwam er ook regelmatig. In latere jaren waren Jacques Brel en Hergé er vaste gasten.

Dalí x Magritte
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in België
Te zien tot 9 februari 2020
Regentschapsstraat 3,
Brussel

De slimste manier om de expositie te bezoeken is de trein te pakken naar Brussel. Als je de trein van NS Internationaal naar Brussel Centraal pakt wandel je in een paar minuten naar de Kunstberg waar het museum te vinden is.

Salvador DALÍ, De bekoring van Sint-Antonius, 1946, olieverf op doek. KMSKB, Brussel, inv. 7223 © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, Figueres | foto: J. Geleyns - Art Photography
Salvador DALÍ, De bekoring van Sint-Antonius, 1946, olieverf op doek. KMSKB, Brussel, inv. 7223 © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, Figueres | foto: J. Geleyns – Art Photography
Salvador DALÍ Dinner in the Desert lit by Burning Giraffes Dîner dans le désert éclairé par les girafes en feu Avondmaal in de woestijn verlicht door brandende giraffen 1937 Charcoal on paper 61,5 x 45,7 cm Collection of The Dali Museum, St. Petersburg FL © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, (corresponding Rights Society), 2019
Salvador DALÍ Dinner in the Desert lit by Burning Giraffes Dîner dans le désert éclairé par les girafes en feu Avondmaal in de woestijn verlicht door brandende giraffen 1937 Charcoal on paper 61,5 x 45,7 cm Collection of The Dali Museum, St. Petersburg FL © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, (corresponding Rights Society), 2019
Salvador DALÍ Memory of the Child-Woman La mémoire de la femme-enfant De herinnering aan het vrouw-kind Ca. 1931 Oil and collage on canvas 99 x 120.65 cm Collection of The Dali Museum, St. Petersburg FL © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, (corresponding Rights Society), 2019
Salvador DALÍ Memory of the Child-Woman La mémoire de la femme-enfant De herinnering aan het vrouw-kind Ca. 1931 Oil and collage on canvas 99 x 120.65 cm Collection of The Dali Museum, St. Petersburg FL © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, (corresponding Rights Society), 2019
Salvador DALÍ El desnonament del moble aliment (The Eviction of Furniture-Nutrition) The Weaning of Furniture-Nutrition Le Sevrage Du Meuble Aliment Het spenen van het voedsel-meubilair 1934 Oil on panel 17.78 x 24.13 cm Collection of The Dali Museum, St. Petersburg FL © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, (corresponding Rights Society), 2019
Salvador DALÍ El desnonament del moble aliment (The Eviction of Furniture-Nutrition) The Weaning of Furniture-Nutrition Le Sevrage Du Meuble Aliment Het spenen van het voedsel-meubilair 1934 Oil on panel 17.78 x 24.13 cm Collection of The Dali Museum, St. Petersburg FL © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí, (corresponding Rights Society), 2019
René MAGRITTE The key to the fields La clef des champs De sleutel tot de velden 1936 oil on canvas 80 x 60 cm Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid, inv. no. 657 (1976.3) ©VEGAP, Madrid © 2019, Succession Magritte c/o SABAM
René MAGRITTE The key to the fields La clef des champs De sleutel tot de velden 1936 oil on canvas 80 x 60 cm Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid, inv. no. 657 (1976.3) ©VEGAP, Madrid © 2019, Succession Magritte c/o SABAM
René Magritte, De zwarte magie, 1949, olieverf op doek, inv. 10706, KMSKB, Brussel, foto: J. Geleyns / Ro scan © KMSKB, Brussel © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | foto: J. Geleyns - Art Photography
René Magritte, De zwarte magie, 1949, olieverf op doek, inv. 10706, KMSKB, Brussel, foto: J. Geleyns / Ro scan
© KMSKB, Brussel © 2019, Succession Magritte c/o SABAM | foto: J. Geleyns – Art Photography
Le bain de cristal
René Magritte, Le bain de cristal, 1946, © Photothèque R. Magritte / Adagp Images, Paris, 2018