Een ode aan Ockhams scheermes

Leven is eenvoudig

De 14de-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham zette met zijn geschriften de wereld van de wetenschap op zijn kop. In het boek Leven is eenvoudig laat JohnJoe McFadden zien hoe de ideeën van Ockham door de jaren heen actueel zijn gebleven en zelfs de wetenschappers van de toekomst zullen inspireren.

Deze zomer bracht ik een bezoek aan de Poolse stad Toruń waar in het geboortehuis van Nicolaas Copernicus een klein museum is gevestigd. In dit museum draait het voor een deel om het leven van Copernicus en om zijn baanbrekende wetenschappelijke werk. Copernicus is vooral bekend vanwege zijn heliocentrisch model van het universum, waarin hij de zon centraal stelde in plaats van de aarde.

Sprong voorwaarts

In die tijd was dat een enorme sprong voorwaarts. Veel van de wetenschap was toen nog gebaseerd op de boeken van oude Grieken als Aristoteles. Daarnaast zat ook de Kerk de wetenschap in de weg door alles wat niet te verklaren was toe te schrijven aan God. Dat Copernicus de gewaagde stap zette, was mede mogelijk dankzij het werk van Willem van Ockham.

Van Ockham pleitte voor eenvoud in de wetenschap: als er verschillende hypotheses zijn om iets te verklaren, dan moet je kiezen voor de meest eenvoudige. Dit is bekend komen te staan als Ockhams scheermes. In zijn boek toont JohnJoe McFadden aan dat veel beroemde wetenschappers direct of indirect zijn beïnvloed door Ockhams scheermes en dat dit heeft gezorgd voor vrijwel alle belangrijke ontwikkelingen in de geschiedenis van de wetenschap.

Hoe eenvoudiger hoe beter

Dit boek is dus niet alleen een ode aan Willem van Ockham, maar ook een fraai overzicht van grote denkers en onderzoekers door de jaren heen. Van de ontdekking van ons sterrenstelsel tot de evolutieleer en van het ontrafelen van het DNA tot deeltjesfysica. McFadden laat zien dat het scheermes van Ockham steeds weer van toepassing is. Hoe eenvoudiger hoe beter. De professor quantumbiologie durft het zelfs aan om een voorschot te nemen op de wetenschap van de toekomst.

Het mooie van ‘Leven is eenvoudig’ is dat het inderdaad allemaal heel eenvoudig blijkt te zijn. Zowel bij beroemde wetenschappers als Charles Darwin, Johannes Kepler, Isaac Newton en Albert Einstein, maar ook bij minder bekende namen die minstens zo belangrijke bijdragen hebben geleverd. Dankzij dit boek kennen we nu ook het werk van Emmy Noether, Tycho Brahe en hedendaagse wetenschappers als Lee Smolin.