Ondanks dat haar muziek nooit bepaald toegankelijk is geweest, is ’s werelds bekendste IJslandse alweer zes albums lang bezig met haar vernieuwende popmuziek. De meerderheid van deze cd’s hadden een sterk concept achter zich.
Zo is Björk in haar loopbaan getransformeerd van koud elfje tot kille robot, en behoren freaky fluisterliedjes, volledig uit (vervormde) stemmen gecompileerde tracks en de stoere Timbalandbeats van haar vorige plaat Volta tot haar repertoire. Ook deze keer staat het album (of eigenlijk het project) Biophilia conceptueel als een huis.
Biophilia is niet bepaald een album met twaalf popliedjes van drieënhalf minuut. Het hele project is gebaseerd op een visie om natuur, techniek en muziek te laten samensmelten en bestaat uit een ambitieuze verzameling iPad-apps, games en muziek. Voor ieder nummer is een app gemaakt, waarmee met het nummer `gespeeld´ kan worden. Begeleid door de stem van David Attenborough kun je de nummers beïnvloeden door de interactie met de app, alsof de muziek als een organisch object groeit en evolueert. Zie bijvoorbeeld deze video over de app bij het nummer Virus, waarbij je het nummer alleen kan horen door een virus te helpen een cel te overmeesteren. Daarnaast is een deel van de nummers zelfs deels geproduceerd met een iPad en zijn er ook speciale instrumenten gemaakt voor deze cd.
Wobbelbassen
Dit klinkt natuurlijk allemaal erg interessant, maar laten we de muziek zelf niet vergeten. De liedjes van Biophilia snoepen weer van het wonderlijke muziekuniversum van Björk, zoals bekend uit vroegere tijden. Harpen, xylofonen en haar aparte stem met IJslandse accent creëren het freaky elfjessfeertje waar Björk al jaren bekend mee is. Maar Björk zou zichzelf niet zijn als zij dit niet had weten te combineren met vernieuwing en innovatie. Hedendaagse stromingen als glitch, IDM en dubstep hebben geleidt tot soms Amon Tobin-achtige producties met wobbelbassen, stotterende hakkelbeats en tactische stiltes.
Verwacht ook geen standaardopbouw in de nummers: met tijdsschema’s als 7/4 en 17/8 is de nieuwe plaat niet bepaald voorspelbaar of dansbaar. Biophilia is geen cd die je lekker op zondagmorgen bij een rustig ontbijt zal opzetten, maar staat zeker weten vol met zeer sfeervolle, interessante en kunstige producties. Toch vraag je je bij het beluisteren soms af: zijn de moderniteiten nou echt onderdeel van de muziek, of is het niks meer dan een conceptuele schil?
Muzikaal gezien is Björk op Biophilia weer terug bij haar IJslandse roots en heeft hiervoor een jas aangetrokken met de nieuwste technologische snufjes. Waarom ze toch zo populair is onder het MTV-publiek snapt niemand: haar onbegrijpelijke, sferische, kippenvelmakende, hard-contrasterende liedjes zijn vooral interessant voor de liefhebbers van experimentele muziek. Zou, net als bij Lady Gaga, haar sterke vernieuwende imago misschien het grote publiek verleiden? Door je nieuwe cd te vol te hangen met de nieuwste noviteiten houdt ze dat imago in ieder geval goed in stand. De muziek van Biophilia daarentegen is vooral interessant voor de muziekfanatici en heeft ondanks de misschien aanwezige lichte roestplekken meer dan genoeg te ontdekken.
Joey Schaasberg