Naast de indrukwekkende overzichtstentoonstelling met werk van James Ensor in het KMSKA zijn er in Antwerpen momenteel nog drie andere exposities waarin de Belgische kunstenaar een belangrijke rol speelt. Het prachtige Museum Plantin-Moretus toont in Ensors staten van verbeelding een groot aantal prenten.
Rond 1886 ontdekte de jonge James Ensor het etsen. Vol overgave en met het werk van Rembrandt als een zeer duidelijke inspiratiebron ging de kunstenaar in hoog tempo aan de slag. In eerste instantie maakte hij zelf alleen de ets en liet hij het drukken aan anderen over, maar al snel leerde hij het hele proces van prenten maken en experimenteerde hij in alle stappen van dat proces. Zelf zegt hij hierover: “Oefening baart kunst! Zeker voor het etsen. Ervaring ontbreekt en vereist herhaalde probeersels en inspanningen.” Heel mooi zie je in de expositie in Museum Plantin-Moretus hoe James Ensor de technieken steeds beter onder de knie krijgt.
Inkleuren
Bij etsen is er in de meeste gevallen sprake van meerdere prints die worden gemaakt van één printplaat. Heel mooi is het om te zien welke verschillen er in de getoonde prenten te vinden zijn. In deze tentoonstelling zie je dat Ensor regelmatig aanpassingen doet. Zo zie je soms verschillende details of aanpassingen achteraf. Ook gebeurde het regelmatig dat Ensor de prent inkleurde met potlood of waterverf. Het mooiste voorbeeld zijn de twee verschillende versies van De hoogmoed uit 1904. Een eerste versie toont een deftige heer omringd door gepeupel en skeletten. In de tweede versie, die hij niet veel later maakte, is de man in het midden door wat aanpassingen plots een rechter geworden. Dit soort aanklachten tegen machthebbers en bestuurders zien we vaker terug in deze tentoonstelling.
Landschappen
Wat ook opvalt, is het grote aantal landschappen, een thema dat we bij de schilderijen van James Ensor veel minder terug zien komen. Het lijkt erop dat etsen voor de kunstenaar een oefening in tekenen en techniek was. Zodoende zien we etsen van wat later schilderijen worden (en soms ook wel andersom). Een fraai voorbeeld daarvan is een ets van Skeletten verwarmen zichzelf, die je in het KMSKA als schilderij te zien is. Mooi detail: de ets is eigendom geweest van kunstenaar Paul Klee.
Boekdrukkunst
Ensors staten van verbeelding toont heel mooi een kant van de kunstenaar die vaak onderbelicht blijkt. Mede hierdoor is deze expositie een prachtige aanvulling op de andere tentoonstellingen die in het najaar van 2024 in Antwerpen te zien zijn. Dat zijn naast Ensors stoutste dromen in het KMSKA verder nog Cindy Sherman in FOMU en Maskerade en Make-Up en Ensor in het ModeMuseum. De expositie in Museum Plantin-Moretus is te zien tot en met 19 januari 2025. Vergeet bij het bezoeken van het museum niet om ook de rest van het gebouw te bekijken. Je krijgt zo een mooie indruk van het Antwerpen in de 16de eeuw en leert alles over de boekdrukkunst (uit die tijd).
Kijk voor het volledige Ensor expoprogramma in Antwerpen op: https://visit.antwerpen.be/ensor-in-antwerpen
Voor meer informatie over gemakkelijk en comfortabel reizen met de trein naar Vlaanderen: https://www.nsinternational.com/nl/belgie/
