De afgelopen maanden is de norm in bijna alle aspecten van het leven herschreven. Met de coronavirus-lockdowns nog vers in ons geheugen en met de angsten die nog steeds opduiken, zijn we toch gewend geraakt aan de nieuwe norm.
Een interessant gebied om in dit opzicht te bekijken is de professionele sport, die van donderende gebeurtenissen naar rustige wedstrijdrituelen zonder toeschouwers is gegaan. Het eeuwenoude debat over ‘Thuisvoordeel‘ is weer op gang gekomen, of het nu bestaat en of de nieuwe normering de prestaties van de club zal verhogen of verlagen. Met corona ‘ghost matches’ als het nieuwe normaal, wat kunnen de fans thuis verwachten?
Thuisvoordeel
Thuisvoordeel kan worden beschouwd als een combinatie van verschillende factoren die een rol spelen. Deze omvatten bekendheid met de thuisomstandigheden en de thuisbasis, reisvermoeidheid, minder dan gedeeltelijke scheidsrechters, en off-field strategie. Van alle mogelijke factoren is er geen enkele die in de buurt komt van het belang van de ondersteuning van de toeschouwer. De impact van toeschouwers is in de loop der jaren sterk besproken en velen schrijven het thuisvoordeel meer toe aan een bijgeloof dan aan een echt fenomeen. Maar het is moeilijk te ontkennen dat het dwingend is, als we ons voorstellen dat tienduizenden fans juichen in de steun en de oppositie. Vanuit het oogpunt van een speler die onder druk presteert, zou het een wedstrijd kunnen maken of breken.
Al het andere is gelijk, deze achter gesloten deuren spookwedstrijden zullen een experiment zijn in ongekende omstandigheden. Als er niets anders is, kan de hypothese van thuisvoordeel worden getest en beoordeeld zodra de huidige seizoenen hun competities hebben voltooid. Voor de fans, maar ook voor de bookmakers en de sportwedders, introduceren deze nieuwe speelcondities nieuwe variabelen die de wedstrijdresultaten moeilijker te bepalen maken, al was het maar door de perceptie.
Casestudies
Hoewel het meest gebruikte woord in de corona-periode ‘ongekend’ is, is het niet helemaal juist om te zeggen dat er nog nooit eerder spookwedstrijden hebben plaatsgevonden. Een casestudy die we kunnen gebruiken om de potentiële impact van toeschouwerloze wedstrijden te analyseren komt uit de Serie A voetbalgeschiedenis.
In het seizoen 2006/07 van de Serie A en de Serie B werden twintig wedstrijden gespeeld zonder publiek als gevolg van mislukte veiligheidseisen in het stadion. In een onderzoek werden de prestaties van de betrokken clubs gemeten ten opzichte van de datum van het vorige seizoen, waarbij de prestaties van vergelijkbare clubs over de periode van twee jaar werden vergeleken. Zo speelde Livorno bijvoorbeeld haar thuiswedstrijd 2005/06 tegen Ascoli met supporters op de tribune. Het jaar daarop speelde Livorno een thuiswedstrijd met Messina. Ascoli en Messina presteerden tussen de twee seizoenen op dezelfde manier, en kunnen dus dienen als een betrouwbare basis voor de vergelijking van de prestaties van Livorno. De conclusie van het onderzoek was dat Livorno een voordeel had met de aanwezige supporters, waarbij het argument van thuisvoordeel op basis van toeschouwers een valide veronderstelling is.
Sceptische mensen zullen stellen dat deze casestudy is besmet met de andere factoren van thuisvoordeel, zoals de bekendheid met de thuisomstandigheden of de scheidsrechters. Een tweede casestudy probeert deze vragen te verwijderen, wederom afkomstig uit het Italiaanse voetbal.
Beschouw een geval waarin de clubs een stadion delen, zoals bij de Derby della Capitale tussen AC Milan en Lazio Roma. Omdat thuisploegen zelfs in deze gedeelde situaties meestal een grotere menigte trekken, kan de impact van toeschouwers in theorie worden gemeten zonder zorgen over reismoeheid, scheidsrechters voordeel of onbekendheid. Onderzoekers vergeleken de prestaties van beide clubs tussen 1988 en 2004, en hun analyse suggereerde dat Milaan en Lazio in het normale verloop van de competitie profiteerden van thuisvoordeel. Tijdens de Derby della Capitale werd echter geen meetbaar thuisvoordeel gevonden. Dit suggereert dat supporters alleen geen invloed hebben op het thuisvoordeel, maar dit meet natuurlijk ook niet het effect van hun totale afwezigheid.
Vooruitblik
De resterende spookwedstrijden van de seizoenen zijn goed op gang, en de fans thuis kunnen vaak vergeten dat de live-evenementen die ze volgen veel stiller zijn dan normaal. Sommige competities experimenteren met gesimuleerde aanmoedigingen, terwijl andere het vooruitzicht als belachelijk beschouwen. Het onderzoek suggereert echter dat we ons niet te veel moeten bekommeren om de lege tribunes. We kunnen er goed aan doen om pandemie gerelateerde variabelen te overwegen, zoals de mentale gezondheid en fysieke fitheid van spelers die maandenlang zijn opgesloten voordat ze terugkeren naar de training in mei. Maar misschien is het interessanter wat er buiten het veld gebeurt, hoe de financiële situatie van de getroffen clubs zou kunnen aanzetten tot transferovereenkomsten die we anders niet hadden kunnen verwachten. Zodra het seizoen 2019/20 wordt afgesloten, zal er veel aandacht moeten worden besteed aan het volledig verwerken van het nieuwe normale en het nadenken over wat er achterblijft.