Het begint al een mooie traditie te worden bij Hertog Jan in Arcen. Voor de derde keer op rij is er van de Grand Prestige een serie speciale, vatgerijpte versies verschenen. Dit jaar staat Nederlandse jenever centraal.
De Grand Prestige is al jaren het pronkjuweel van Hertog Jan. Deze gerstewijn met een alcoholpercentage van 10% leent zich uitstekend voor verdere experimenten met rijping op vaten. In 2017 begon Hertog Jan de vatgerijpte edities in beperkte oplage op de markt te brengen. Het eerste jaar was de keuze voor vaten nog redelijk voor de hand liggend, met vaten waar eerst port, bourbon, cognac en Goose Island bourbon country stout in had gezeten.
Het jaar erop stond bourbon centraal. Alle vier de varianten brachten flink wat maanden op bourbonvaten door. Het verschil zat het in de experimenten met kruiden en specerijen: jeneverbes, vanille en een melange van historische VOC-specerijen. In deze editie lag ook de basis voor de Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt van 2019. Zowel de jeneverbes als de VOC-kruiden brachten Hertog Jan Meesterbrouwer Gerard van den Broek op het idee om met jenever te gaan werken.
Houten vaten
Er waren al snel drie Nederlandse jeneverdistillateurs gevonden die een samenwerking wel zagen zitten: Hooghoudt, Rutte en Zuidam. Elke distilleerder leverde zo’n 40 houten vaten bij Hertog Jan, waarna het experiment kon beginnen. In de vaten ging Grand Prestige en daarna kon de wisselwerking tussen bier en vat beginnen. Elke maand controleerden de brouwers de tussenstand door te proeven. Na acht maanden was de nieuwe editie van de Grand Prestige Vatgerijpt gereed.
Tijdens het weekend van 16 en 17 maart konden fans en andere bierliefhebbers terecht bij de brouwerij van Hertog Jan om het bier als eerste te proeven en aan te schaffen. Tijdens een rondleiding door de brouwerij kwam het proeven aan bod en in de winkel waren de prachtige nieuwe flessen te koop (op 1 na, maar daarover verderop in dit stuk meer). Ik ging ook langs voor een proeverij en een praatje met Hertog Jan Meesterbrouwer Gerard van den Broek.
Hij vertelde mij bijvoorbeeld over de zeer prettige samenwerking met de jeneverdistillateurs die direct enthousiast waren. Dit zorgde er ook voor dat dit jaar er drie reguliere versies zijn van de Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt en dat de vierde, heel bijzonder, een Grand Prestige Jenever geworden is. Ook toonde de samenwerking hem aan hoe veelzijdig jenever is. Een product waar we in Nederland trots op mogen zijn en dat niet onder hoeft te doen voor whisky.
Rondleiding
Bier (en jenever) moet natuurlijk geproefd worden. Zeker als het zoiets bijzonders is. Tijdens de rondleiding door de brouwerij ontdekte ik de verschillende smaken van de nieuwe bieren en de verhalen die erbij hoorden. De jenever was helaas niet te proeven in de brouwerij, omdat dat volgens de wet vanwege het hogere alcoholpercentage niet mag. Daar was gelukkig iets op gevonden in de vorm van een gezellig treintje dat pendelde tussen de brouwerij en de lokale slijter in het dorp Arcen. Daar kon iedereen terecht voor de jenever.
De proeverij van (in eerste instantie) het bier toonde aan dat Hertog Jan iets heel bijzonders heeft gemaakt. Ik noemde al eerder in dit stuk de Goose Island bourbon country stout en dat lijkt me ook het bier waarmee de Grand Prestige Vatgerijpt mee te vergelijken is. Het vakmanschap, de liefde voor mooie smaken en de gedurfde experimenten maakt dat Vatgerijpt niet onder hoeft te doen voor de bourbon country stout. De enorme hoge waarderingen op bijvoorbeeld Untappd bevestigen dit.
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Rutte
Het eerste bier dat ik proef is de samenwerking met Rutte uit Dordrecht. Zij leverden vaten van Amerikaans eiken waar gerstemoutwijn in had gezeten. Nadat een er een paar maanden Hertog Jan Grand Prestige in had gezeten, is er een bijzondere mix aan toegevoegd. Meester Distillateur Myriam Hendrickx koos hier voor een typisch ingrediënt van elke jenever die Rutte maakt. Dat is uiteindelijk johannesbrood, kaneel, oranjebloesem, kers, hazelnoot en walnoot geworden.
De combinatie van bier, vaten en de toegevoegde ingrediënten hebben uiteindelijk geresulteerd in een spannend bier dat opvallende tonen heeft van de kersen, noten en kaneel, maar ook van vanille van het eikenhout en tonen van chocolade. Kortom: een geweldig en zeer spannend bier!
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Zuidam
Zuidam uit Baarle-Nassau leverde ook vaten van Amerikaans eiken. Deze laat Zuidam exclusief voor zichzelf maken in de VS. In de vaten die Hertog Jan kreeg, heeft roggegenever gezeten. Hierdoor heeft het vat mooie tonen van kokos en vanille gegeven aan de Grand Prestige. Dit bier heeft als enige geen extra ingrediënten toegevoegd gekregen. De combinatie van koffie en chocola van het bier en de vanille en kokos van het vat maken dit een bier met makkelijke en toegankelijke smaken, maar met nog steeds genoeg complexiteit voor de serieuze liefhebber.
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Hooghoudt
Het Groningse Hooghoudt maakt het trio namen compleet. Ook zij hadden iets moois voor Hertog Jan: vaten uit Andalusië waar eerst Oloroso-sherry in heeft gezeten en daarna korenwijn van Hooghoudt. Tijdens de rijping op vat zijn er kruiden toegevoegd die het bier wat bittere tonen geven en die Hooghoudt ook zelf veel gebruikt. Denk aan kalmoeswortel, distel en jeneverbes. Deze tonen zorgen tijdens het proeven voor een bijzonder mondgevoel. Kruidig en spannend.
Hertog Jan Grand Prestige Jenever
Dit jaar is er dus geen vierde bier in de serie Vatgerijpt, maar een jenever van Hooghoudt op basis van de Hertog Jan Grand Prestige. Hiervoor is het bier gekoeld en gemengd met alcohol. Dit zorgt uiteindelijk voor een jenever waarin het beste van bier en jenever samenkomen. Je proeft in eerste instantie laurier en jeneverbes en daarna geroosterd mout en karamel.
Verkoop
Tijdens het Grand Prestige-weekend in de brouwerij konden fans al de flessen Vatgerijpt 2019 aanschaffen, Vanaf 25 maart zullen de bieren en de jenever in een gelimiteerde oplage online te koop zijn. Ook zullen dat de cafés die aangesloten zijn bij Het Genootschap van Hertog Jan de bieren schenken.
Overigens gaat de samenwerking tussen Hertog Jan, Rutte, Zuidam en Hooghoudt daarna nog door, want alle gebruikte vaten zijn inmiddels weer terug naar de jeneverdistillateurs. Daar gaan ze de komende tijd bekijken wat voor moois er nog meer met de vaten valt te doen.
