Zangeres Beth Gibbons ken je natuurlijk van Portishead, maar haar muzikale ambities reiken verder dan deze band. Onlangs verscheen er een album waarop ze een heel bijzonder klassiek stuk zingt.
In 2013 speelde de band in de Poolse stad Krakau toen promoter Filip Berkowicz iets opvallends tegen Gibbons zei. Het leek hem een goed idee als ze zich eens zou wagen aan het werk van componist Henryk Górecki en dan zijn derde symfonie in het bijzonder. Gibbons ging er niet direct op in, maar het idee nestelde zich in haar brein. Zes jaar later kunnen we het resultaat horen.
Rouw
Symfonia nr. 3 “Symfonia pieśni żałosnych (Symfonie van treurliederen) uit 1976 is één van de meest indrukwekkende klassieke werken van de laatste 50 jaar. Górecki verwerkte in het stuk een paar teksten van rouwende vrouwen, waardoor de symfonie een zeer emotionele en zwaar ontroerende lading meekrijgt. Ondanks het feit dat de teksten in het Pools zijn, voel je als luisteraar de pijn.
Deze tekst bestaat uit drie delen. Al eerste is er een gebed gericht aan Maria, de moeder van Jezus, dan volgt een tekst die is gevonden op de muur van een Gestapo-cel in de Tweede Wereldoorlog en tot slot is er een klaagzang van een moeder die haar zoon zoekt tijdens de Silezische Opstanden 100 jaar geleden. Alle teksten gaan over het verlies van een kind tijdens een oorlog.
Pools
Henryk Górecki schreef het stuk voor sopraan en orkest, maar Beth Gibbons is een contra-alt. Het heeft dus flink wat moeite gekost om het stuk onder de knie te krijgen. Zeker als je bedenkt dat ze ook geen Pools kan spreken en geen noten kan lezen. Na een lange studie in zowel Engeland als Polen is het Gibbons gelukt. Onder leiding van dirigent en componist Krzysztof Penderecki is de samenwerking gezocht met het Pools Nationaal Radio Symfonie Orkest en op 29 november 2014 was de uitvoering in Warschau.
Nu ben ik zelf liefhebber van zowel Górecki als Portishead, maar hier was ik even niet van op de hoogte. Tot er eerder dit jaar een aankondiging kwam van een album waarop de uitvoering te horen is. Inmiddels is het album uit en luister ik er bijna elke dag naar. Ik ben er nog niet uit of deze versie mooier en beter is dan de bekende uitvoering uit 1992 van dirigent David Zinman en sopraan Dawn Upshaw, want die heb ik al ontelbare keren geluisterd. Maar deze komt in ieder geval in de buurt!
Magisch
Het eerste waar je op let is natuurlijk de stem van Beth Gibbons. Zo onmiskenbaar goed bij Portishead. Ondanks dat ze hoger zingt dan normaal en in een andere taal, herken je haar stem direct en dat geeft voor mij een bijzondere extra lading aan het stuk. Wie het stuk kent weet dat het even duurt voordat er zang te horen is, maar vanaf dan is het direct magisch. Dit komt mede omdat er een aparte zangmicrofoon is gebruikt voor opname van Gibbons’ stem. Hierdoor is haar stem helderder dan bij een reguliere opname.
Technisch gezien is Beth Gibbons ondergeschikt aan een vocaal zwaargewicht als Dawn Upshaw, maar gevoel, emotie en het prachtige stemgeluid van Gibbons maken heel erg veel goed. Muzikaal staat het misschien mijlenver van de triphop van Portishead, maar het is voor de avontuurlijke luisteraar minstens net zo interessant.