Beieren is een fantastische vakantiebestemming voor liefhebbers van goed bier. Wij maakten een reis door het noorden van Beieren en bezochten een aantal interessante brouwerijen. Deel 1 van de reis bracht ons naar Bamberg.
Als je aan bier en Beieren denkt dan komen waarschijnlijk al eerste beelden van het Oktoberfest in München bij je op. Toch moet je als bierliefhebber vooral in het noorden van Beieren zijn. Dit deel noemen de lokale bewoners vol trots Franken. Met de naam Beieren willen ze eigenlijk niets te maken hebben. In dit deel van Duitsland vind je de hoogste dichtheid aan brouwerijen ter wereld. Daarnaast zijn er ook nog genoeg andere bezienswaardigheden.
Barok
De eerste stad die we bezoeken tijdens deze bierreis is Bamberg. Dit oude stadje ligt heel mooi gelegen aan de rivier Regnitz. Middenin die rivier vind je bijvoorbeeld een van de mooiste stadhuizen van Duitsland. Het ene deel is in klassieke vakwerkstijl en het andere is voorzien van barokke fresco’s. Die combinatie van middeleeuws en barok zie je overal terug in het centrum van Bamberg.
Bovenop een heuvel vind je verder het deel waar de bisschop zetelde. Het opvallende middelpunt hier is de romaanse Bamberger Dom St. Peter und St. Georg uit de 13de eeuw. Rondom de dom zijn er veel paleizen en woningen van voormalige hoogwaardigheidsbekleders te vinden.
Net buiten het oude centrum ligt een unieke wijk waar van oudsher veel tuinderijen zijn te vinden. Vooral de uien uit Bamberg zijn beroemd. Ook is in deze buurt de mouterij van Weyermann te vinden, de grootste en beroemdste mouterij ter wereld. Wij stoppen bij Hopfengarten Bamberg. Wie door een smal poortje loopt, komt uit in een grote tuin waar hop groeit en een aantal kassen staan. In de kassen staan honderden verschillende soorten tomaten, pepers en kruiden.
In een van de bijgebouwen brouwt de zoon van de eigenaar unieke bieren, allemaal met 100% procent natuurlijke ingrediënten die zoveel mogelijk uit eigen kweek komen. Zo is voor het bier met citroen echt sap gebruikt en is er, in tegenstelling tot bij een radler, geen suiker gebruikt. Andere bieren zijn gemaakt met komkommer, pepers of eucalyptus. Ook stookt men hier whisky en gin met hop of fruit. Erg bijzonder allemaal. Vooral omdat de producten op eerlijke en lokale wijze zijn gemaakt. En dat proef je.
Rauchbier
De volgende stop is bij het beroemdste bieradres van Bamberg. Bij Schlenkerla maken ze al sinds 1405 bier met een unieke rooksmaak. Vroeger was dit rauchbier de norm in heel Europa, omdat het roosteren van mout boven een vuur de enige methode was. In de loop der eeuwen zijn de manieren om mout te roosteren veranderd en stapte vrijwel iedere brouwer over. Alleen in Bamberg hielden twee brouwerijen vast aan de oude traditie. Schlenkerla is daarvan veruit de beroemdste.
Inmiddels is het bier van deze brouwer zo iconisch dat het aan een heuse opmars bezig is. Bierspeciaalzaken over de hele wereld hebben dit bier maar al te graag in hun assortiment en ook craftbrouwers wagen zich steeds vaker aan rookbier. Bij Schlenkerla serveren ze het klassieke spul. De eerste slok is voor veel mensen even wennen. Het bier smaakt naar vet gerookt voedsel, zoals paling, bacon of rookworst, maar is verder licht en doordrinkbaar als een klassiek Duits bier. Een typisch geval van ‘acquired taste’. Na een paar slokken smaakt het bier fantastisch. Het is complex en toegankelijk tegelijkertijd.
De eigenaar van Schlenkerla heeft inmiddels de tafel vol laten zetten met het voedsel dat ze bij het bier serveren. Ook dit is klassiek en traditioneel: grote stukken gebraden vlees met rijke sauzen en grote aardappelknoedels. Dessert en koffie serveren ze hier niet, dat is allemaal te modern voor Schlenkerla. Dat deze brouwerij en hun unieke bier niet ouderwets is blijkt uit de straat voor de deur. Daar staat het vol met voornamelijk jonge en hippe inwoners van Bamberg die genieten van halve liters met versgetapte Aecht Schlenkerla Rauchbier.
Fränkische Schweiz
De volgende dag staat in het teken van brouwerijen in de Fränkische Schweiz. In dit deel van Oberfranken in Beieren heeft vrijwel ieder dorp of gehucht een eigen brouwerij. Met zo’n 150 brouwerijen op 300.000 inwoners heeft deze streek de hoogste dichtheid aan brouwerijen ter wereld. Uniek is dat veel van deze brouwerijen alleen brouwen voor hun eigen zaak. In het restaurant of in de tuin proef je dus bier dat nergens anders te vinden is. Mede dankzij het Reinheitsgebot smaakt het bier ook overal er goed.
De meest voorkomende stijlen zijn Helles en Weizen, maar af en toe kom je ook andere soorten tegen. Bijvoorbeeld bij Hertl Braumanufaktur in Schlüsselfeld. Bij deze familiebrouwerij doen ze het net even anders dan in de rest van de omgeving. Het basisassortiment bestaat uit klassieke stijlen, maar ze brouwen hier ook moderne NEIPA’s of een bokbier dat op vaten van Jägermeister heeft gerijpt.
Voor die vaten hebben ze bij Hertl een eeuwenoude kelder ingericht. Dit soort kelders zie je heel veel in de Fränkische Schweiz. Van oudsher bewaarden de brouwers hier hun bier. Daar komt ook de naam Kellerbier vandaan. Vandaar dat de lokale brouwers vaak ook hun terras een bierkeller noemen in plaats van biergarten. Ook al lijkt het meestal verdacht veel op een tuin.
Fietsen en wandelen
Een mooi voorbeeld van een fraaie plek waar je buiten bier kunt drinken is het Brauhaus am Kreuzberg, net buiten het dorpje Hallerndorf. De brouwerij bestaat al sinds 1461 en is te vinden bovenop een heuvel in een bosrijk gebied. Een prachtige plek voor fietsers en wandelaars, maar je kunt ook de auto een stuk verderop parkeren en het laatste deel van de route wandelen. Dan ontdek je tussen de bomen het gebouw van de brouwerij en het gigantische terras.
Voor nog geen 30 euro koop je hier een pakket vol verrassingen. Je krijgt dan twee biertjes naar keuze. Dat kan een klassieke stijl zijn, maar er is ook vatgerijpt bier te koop. Hiervoor gebruiken ze vaten van hun eigen distilleerderij. Verder kun je een gratis maaltijd uitzoeken, waarbij de keuze enorm is. Ook voor vegetariërs en vegans. Tot slot krijg je een rondleiding langs de brouwketels en stookketels. Als de uitleg daarover voorbij is, krijg je een bril in je handen gedrukt en blijkt opeens dat je in een hypermoderne 4D-bioscoop zit.
De film gaat over twee cartoonfiguren gebaseerd op graan en hop die een race houden door de brouwerij en dat ziet er zeer spectaculair uit. De beelden zijn in 3D, de stoelen bewegen, er zijn lasers, er is rook en af en toe voel je een stomp in je rug. Niet iets dat je zou verwachten bij een klassieke brouwerij van ruim 500 jaar oud. Met een lekker op rumvaten gerijpt bokbier komen we op het terras even bij van deze unieke ervaring.
Edelbrand
De volgende stap, voordat we weer terugkeren naar Bamberg, is het dorpje Kirchehrenbach. Langs de Hauptstrasse vinden we Brennerei Sponsel, waar ze heerlijke edelbrand en likeur stoken van voornamelijk lokale fruitsoorten. Vroeger brouwden ze hier ook bier, maar dat laten ze nu aan een nabijgelegen brouwer over die exclusief voor Sponsel het bier Heinala brouwt. Een prima bier, maar de sterke drank staat centraal. En die is echt goed. Vooral de Quittenbrand (gemaakt van kweepeer) is heerlijk fruitig en heel zacht.
Via het prachtige landschap van de Fränkische Schweiz rijden we weer terug naar Bamberg. Daar gaan we voor het diner langs bij een van de 15 brouwerijen die de stad kent. Mahr’s Bräu heeft een heerlijk groot terras waar we buiten kunnen eten. We proeven daar een ander bier dat je geproefd moet hebben als je Bamberg bezoekt: de Ungespundet Naturtrüb. Vanwege de lange naam noemt iedereen het bier aU, waarbij de a staat voor 1 in het Frankisch dialect. Verder proeven we hier een prima helles en pils.
Als afzakkertje wandelen we na het eten nog naar de Obere Königstrasse, waar twee brouwerijen tegenover elkaar te vinden zijn. Helaas is Spezial al gesloten. Hier maken ze net als bij Schlenkerla ook nog rauchbier op de klassieke manier. Gelukkig is er bij de overburen van brouwerij Fässla nog wel plek. In een heerlijk ouderwets ingerichte stube proeven we hier nog een halve liter van het Lagerbier.
Hiermee eindigt deel 1 van de bierreis die we in samenwerking met het Duits Verkeersbureau maakten. In deel 2 en 3 staat het bezoek aan respectievelijk Bayreuth en Nürnberg centraal. Logeren in Bamberg deden we in het prachtige Welcome Hotel Residenzschloss. Lees ook het verslag van ons bezoek aan Bayreuth en Nürnberg.
