Het is waarschijnlijk niemand ontgaan dat Jaap van Zweden onlangs begonnen is als dirigent bij het prestigieuze New York Philharmonic. Hiermee bereikt hij de absolute wereldtop. Voor ons een reden om naar New York af te reizen om één van zijn eerste concerten bij te wonen.
Na de openingsavond op 20 september, waar veel bekende personen en journalisten op afkwamen, trapt Jaap van Zweden verder af met nog 3 avonden waar hij zich voorstelt aan New York. Op het programma staan muziekstukken waarmee de Nederlandse dirigent goed kan laten horen wat hij in huis heeft.
Lincoln Center
Wij brachten een bezoek aan de laatste avond van de introductiereeks. Terwijl buiten de regen met bakken uit de hemel kwam, nestelden we ons in de stoelen van de prachtige David Geffen Hall van het Lincoln Center. De avond begon meteen goed. Heel gewaagd opende Van Zweden het concert met een splinternieuw stuk van de jonge componist Ashley Fure. Naast het componeren maakt ze ook installaties en dat is te merken tijdens de uitvoering van het stuk Filament, for Trio, Orchestra, and Moving Voices. Het trio van dit Filament bestond uit drie muzikanten die werden uitgelicht door een spotlight: de trompettist en de bassist zaten in het orkest, terwijl fagottist Rebekah Heller achter ons tussen het publiek speelde.
De Moving Voices waren hip geklede zangers met enorme zwarte megafoons (gemaakt met 3D-printers). Deze stemmen begonnen op de balkons en verplaatsten vervolgens zich door de zaal. De geluiden die de mannen en vrouwen maakten, varieerden van geroezemoes tot woordeloos gezang. Verder hoorden we in het overweldigende stuk stadsgeluiden of het ruisen van de zee. Althans, dat is onze interpretatie. Bijzonder was ook het geluid dat de snaarinstrumenten voortbrachten. We lezen later dat ze werden bespeeld met creditcards.
Gewaagde keuze
Eén van de uitgangspunten van Ashley Fure is het creëren van muziek die zich niet laat omschrijven door woorden en dat is het eigenlijk ook precies. Filament, for Trio, Orchestra, and Moving Voices klinkt zo nieuw en zo anders. Een bijzondere ervaring en, nogmaals, een gewaagde keuze van Jaap van Zweden. Wij vonden het echt prachtig!
Pianoconcert
Het tweede stuk van de avond was het Pianoconcert Nr. 5 in Es-groot op. 73 van Ludwig van Beethoven. Voor het pianospel was het grote talent Daniil Trifonov uitgenodigd. De Rus is één van de beste pianisten van deze tijd en bovendien een genot om naar te kijken. Het is bijzonder leuk om te aanschouwen hoe hij compleet in zijn eigen spel opgaat. Dit soort zaken maakt het bezoeken van een concert extra speciaal.
Zinderende finale
Het pianoconcert is Trifonov op het lijf geschreven. Als pianist moet je bij dit stuk meteen vol aan de bak. Pas later komt er een rustpunt en krijgt het orkest een grotere rol. Trifonov buigt zich uiterst geconcentreerd over de piano, terwijl zijn ogen zich vaak naar de hemel richten. Na het rustige middenstuk, de Adagio un poco mosso, werkt hij zich in de Rondo naar een zinderende finale.
En dan zijn we nog maar op de helft van de avond. Na de pauze is het tijd voor Jaap van Zweden om te zien wat hij in huis heeft. Het woeste Le Sacre du Printemps van Igor Stravinsky leent zich hier perfect voor. Vooral de beukende pauken waren overrompelend. Het leek alsof New York mag weten dat Jaap van Zweden de boel wakker wil schudden.
Wagner als toegift
Als toegift speelde het New York Philharmonic een ietwat snelle uitvoering van de Walkurenrit van Richard Wagner. Deze stond niet in het programmaboekje, maar was een aangenaam toetje. Na afloop van het concert mochten we nog naar The Green Room voor een korte meet & greet met de Nederlandse dirigent. Op de vraag waarom hij koos voor het gedurfde stuk van Ashley Fure antwoordde hij met een direct: ‘No Guts, No Glory’.
Jaap van Zweden is in New York en dat mag de stad weten. Hij is van plan om het publiek in de stad kennis te laten maken met zowel prachtige uitvoeringen van bekende stukken als nieuw en onbekend werk. Een avond bij de New York Philharmonic moet een muzikale belevenis zijn. Het is echt de moeite waard om een optreden van het orkest mee te pakken als je een stedentrip naar New York maakt. Kijk voor tips op www.nyctourism.com.
