Pieter Pourbus, de vergeten meester uit Gouda

De stad Brugge kent een interessante geschiedenis met vele hoogte- en dieptepunten. De schilderkunst volgt die bewegingen, maar er zijn uitzonderingen met daarbij Pieter Pourbus als belangrijkste kunstenaar.

Eeuwenlang is Brugge een zeer belangrijke stad met een bloeiende economie. Een ideale voedingsbodem voor kunst en kunstenaars. Aan het einde van de 15de eeuw lijkt daar een einde aan te komen. De dood van Maria van Bourgondië in 1482 en het verzanden van het Zwin zijn daarbij de belangrijkste factoren. Zowel politieke als economische machten verschoven destijds naar andere steden in de Nederlanden. Vooral Antwerpen profiteerde.

Historici namen jarenlang aan dat Brugge de jaren erna in een zwart gat terecht kwam en er alom pure armoede was in de stad. Inmiddels weten we de echte situatie niet zo zwart-wit was. Er was nog genoeg economische bedrijvigheid in Brugge, alleen was die een fractie van de handel van voorheen. Ook waren er nog steeds kunstenaars actief in Brugge, niet iedereen was naar Antwerpen getrokken. Voor een handvol schilders was er nog genoeg te doen in Brugge.

In Gouda geboren

De in Gouda geboren Pieter Pourbus trok zelfs op jonge leeftijd naar Brugge om het daar te gaan maken als schilder. En dat lukte hem ook. Daarbij is hij wel geholpen door zijn huwelijk met de dochter van zijn leermeester Lanceloot Blondeel. Het werk van Pourbus is echter dusdanig goed dat hij het ook zonder deze kruiwagen wel had gered.

Het feit dat het Brugge van na 1482 door kunsthistorici voor het overgrote deel is genegeerd, maakt dat we nu pas echt kennis kunnen maken met Pieter Pourbus en de andere vergeten meesters uit deze tijd. Op dit moment kun je in het prachtig gelegen Groeningemuseum in Brugge het belangrijkste werk uit die periode bewonderen.

Dit alles is te danken aan een expositie uit 1998. Tijdens ‘Brugge en de Renaissance, Van Memling tot Pourbus’ waren de belangrijkste Brugse kunstenaars uit de bloeitijd van de stad te zien. Pourbus was hierbij het eindstation. Kunstwetenschappers raakten geïnteresseerd in zijn werk en gingen zich naar aanleiding van deze expositie verdiepen in Pourbus. Hierdoor kwamen ze een aantal zeer interessante werken en kunstenaars op het spoor.

Portretten van hoge kwaliteit

Het resultaat kun je nu dus bewonderen tijdens Pieter Pourbus en de Vergeten Meesters. Pourbus blijkt niet de enige belangrijke kunstenaar te zijn. Ook de familie Claeissens levert geweldige schilders. Zowel vaders Pieter I Claeissens als zijn zonen Gillis, Pieter II en Antonius hebben geweldige werken gemaakt. Opvallend is dat ze vaak werk maakten voor opdrachtgevers in het buitenland. Vooral in Spanje waren de Brugse kunstenaars onverminderd populair. Met name de portretten zijn van zeer hoge kwaliteit.

Pieter Pourbus en de Vergeten Meesters is een prima aanleiding om een bezoek aan Brugge te brengen. Nog tot en met 21 januari is de expositie te zien in het Groeningemuseum. Vanaf 17 februari neemt Museum Gouda het over. Daar kun je dan tot en met 17 juni kennis maken met de nu nog onbekende meester uit Gouda.