Het is inmiddels een traditie geworden waar bierliefhebbers reikhalzend naar uitkijken: de lancering van een nieuwe editie Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt. Dit jaar staan de prachtige whisky’s uit Schotland centraal.
Hiervoor is meesterbrouwer Gerard van den Broek van Hertog Jan naar Schotland afgereisd om in vier whiskystreken een samenwerking op te zoeken met lokale distilleerderijen. Nadat de contacten waren gelegd, kwamen de gebruikte vaten waar whisky in heeft gezeten naar het Limburgse Arcen. Hier zijn ze vervolgens gevuld met Grand Prestige.
Vatrijping of barrel aging is inmiddels aardig ingeburgerd in het Nederlandse bierlandschap, maar toen Hertog Jan hiermee begon, stond alles nog in de kinderschoenen. Gerard van den Broek leerde alles over vaten en rijping bij Goose Island in Chicago, waar ze de befaamde Goose Bourbon County Brand Stout maken. Met de in Chicago opgedane expertise op zak zijn ze bij Hertog Jan begonnen met de Grand Prestige Vatgerijpt.
Machine
Dat Gerard en zijn collega’s het rijpen op vat heel serieus aanpakken, blijkt uit een aantal opvallende details. Zo is er bijvoorbeeld in de brouwerij in Arcen een speciale machine gebouwd waarmee vaten nauwkeurig gevuld kunnen worden met Grand Prestige zonder dat daar zuurstof bijkomt. Bij de meeste andere brouwerijen gaat dat een heel stuk minder nauwkeurig, wat een negatieve invloed op de smaak kan hebben.
Het meest opvallende detail gaat over de herkomst van de gebruikte vaten. De vier verschillende edities van de Grand Prestige Vatgerijpt van dit jaar zijn vernoemd naar de vier regio’s waar de vaten uit afkomstig zijn. De precieze afkomst staat niet direct op de fles. Oftewel: de naam van het whiskymerk die de vaten heeft bezorgd, is niet vermeld. Bij veel barrel aged of vatgerijpte bieren zie je die naam wel staan.
Naamgebruik
In dit geval is dat bewust niet gedaan op verzoek van de distilleerderijen. Door het uit handen geven van hun vaten hebben ze geen invloed op de smaak van het hierop volgende product en willen ze voor de zekerheid hun naam niet eraan verbonden hebben, mocht het eindresultaat tegenvallen. Hertog Jan heeft de vaten ook rechtstreeks ontvangen, terwijl veel vaten via tussenhandelaren bij brouwers terecht komen. Daarin zit ook een groot verschil.
Het belangrijkste van het direct ontvangen van whiskyvaten is dat ze nog nat zijn. In een gebruikt vat van 200 liter zit dan vaak nog 10 tot 12 liter whisky, vooral in het hout van het vat. Bij een vat dat ouder en droger is, bijvoorbeeld omdat het maanden bij een handelaar heeft gestaan, is er veel minder whisky aanwezig. Dat verschil proef je.
Op bezoek in Arcen
De basis van deze jaargang van de Hertog Jan Grand Prestige is dus goed, maar het is natuurlijk altijd afwachten wat het resultaat is. Na 9 maanden rijping op vat waren ze bij Hertog Jan zeer tevreden over het resultaat en is het bier gebotteld. Wij mochten onlangs op bezoek in de Hertog Jan-brouwerij in Arcen om het resultaat te proeven.
Wat als eerste opvalt is de verpakking van het bier. Voorgaande edities van de Vatgerijpt zaten altijd in luxe dozen. Dit jaar is echter gekozen om de flessen te verpakken in kokers. Net als bij flessen whisky. Wie trouwens goed naar de verpakking kijkt, ziet daarop coördinaten vermeld staan. Als je deze invoert op je computer of in bijvoorbeeld Google Maps zie je als resultaat de locatie van een beroemde Schotse distilleerderij. Het zou zomaar kunnen dat de vaten daarvan afkomstig zijn…
Verkoop
Welke dat zijn laten we bewust achterwege. Daar mag je zelf achter komen als je je eigen fles in bezit hebt. Op 12 september begint verkoop in de online brouwerijwinkel en vanaf 17 september kun je terecht in de winkel bij de brouwerij. Ook is het bier te koop voor iedereen die een Vatgerijpt Brouwerijbezoek heeft geboekt. Deze rondleidingen zijn al helemaal volgeboekt.
Wij hebben dus al de eer gehad om de 4 verschillende bieren te proeven. Hierbij waren we wederom aangenaam verrast. De voorgaande edities van de Vatgerijpt hebben ervoor gezorgd dat de verwachtingen hooggespannen waren. Gelukkig weet de nieuwe editie aan deze verwachtingen te voldoen. Wat een geniale lekkere bieren zijn het weer geworden.
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Lowland
Het eerste bier dat we proeven heeft gerijpt op vaten uit de Schotse Lowlands. Dit is de minst ruige streek, wat zorgt voor een complexe smaak die aan het begin licht pittig is, maar al snel veel zachter wordt. Je proeft zoete tonen van de whisky, gedroogd fruit, rozijnen, karamel en noten. Complex, maar vriendelijk.
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Highland
Bij deze variant met vaten uit de prachtige Schotse Highlands valt ook weer op hoe goed de smaken van de whisky zich in het bier hebben genesteld. Je proeft vanille en karamel en een beetje crème brûlée. Daarnaast heel mooi subtiel tonen van trekdrop en gember. Wederom heel complex en met een pittige afdronk.
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Speyside
De whiskyvaten uit de Speyside geven het bier een lichte rooksmaak, waardoor je bij het proeven aan turf of zelfs bacon moet denken. Al snel komen daar smaken als vanille en kokos bij en valt wederom op hoe prachtig dit bier in balans is.
Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt Islay
Tot slot komen we uit bij de unieke smaken van het eiland Islay. Whiskykenners weten dan al genoeg. De whisky’s van Islay vallen op vanwege de kenmerkende smaken van het eiland. Deze zijn allemaal ook terug te vinden in dit bier. Je proeft de rokerige turf, medicinale jodium-tonen en de zee. Maar er zijn ook tonen van perzik, banaan en karamel.
De combinatie maakt het tot een geniaal bier, maar wel eentje voor de liefhebber. Voor wie niet bekend is met Islay-whisky kan het allemaal nogal heftig zijn. Wie wel bekend is met deze smaken zal versteld staan van hoe mooie alle smaken in het bier te vinden zijn.
