Hilma af Klint krijgt eindelijk de erkenning die haar werk al heel lang heeft verdiend. Nadat het Kunstmuseum Den Haag de kunst van af Klint samen met dat van Piet Mondriaan toonde, herhaalt museum K20 in Düsseldorf hetzelfde trucje, maar dan met Wassily Kandinsky.
Ook in dit geval zijn er vele overeenkomsten te zien in het werk van beide kunstenaars. Zowel Hilma af Klint als Wassily Kandinsky besloten in min of meer dezelfde periode over te stappen van figuratieve naar abstracte kunst. Er zijn zelfs theorieën die zeggen dat Kandinsky zich door af Klint liet inspireren. Dat alleen al maakt deze expositie zeer de moeite waard. We zien verzameld werk van twee kunstenaars die pioniers waren op het gebied van abstracte kunst. Daarnaast zijn er ook paralellen te trekken op het gebied van thema, kleur en de manier waarop beide kunstenaars naar de wereld keken.
Topstukken
In de expositie Hilma af Klint und Wassily Kandinsky – Träume von der Zukunft zie je zo’n 120 werken van de kunstenaars. Van schilderijen in olieverf of waterverf tot gouaches en tekeningen. De tentoonstelling sluit zelfs af met hedendaagse digitale versies van werken die beide kunstenaars niet hebben kunnen voltooien. Interessant is dat de Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, waar de K20 in hartje Düsseldorf onderdeel van is, een flink aantal werken van Kandinsky in de eigen collectie heeft. Hierdoor zijn er flink wat topstukken van zowel Kandinsky als af Klint te zien.
Als je de combinatie van beide kunstenaars ziet dan ontdek je dat Hilma af Klint een plek verdient naast die van grootheden als Wassily Kandinsky of Piet Mondriaan. Haar werk is spannend, kleurrijk en vooral heel erg mystiek en ongrijpbaar. Kandinsky was tijdens zijn leven al beroemd en na zijn dood in 1944 blijft de aandacht voor zijn werk groeien en groeien.
Af Klint was vroeger minder bekend en had vastgelegd dat na haar dood (ook in 1944) haar werk 20 jaar lang niet aan het publiek getoond mocht worden. Pas tijdens een retrospectief in het Guggenheim in New York in 2018 begon men in te zien dat zij een belangrijke kunstenaar is. Maar nog steeds is haar naam niet zo groot als die van bijvoorbeeld Mondriaan of Kandinsky.
Zwanen
Al vroeg in de expositie in Düsseldorf loop je tegen de serie schilderijen met zwanen aan. Hierin laat Hilma af Klint op unieke wijze zien hoe ze de stappen van figuratief naar abstract maakt. De witte en zwarte zwaan die ze eerst nauwkeurig vastlegt, veranderen in een paar stappen in een geometrische compositie. Helemaal achterin het museum zie je het monumentale werk The Ten Largest uit 1907 waarop ze op 10 enorme doeken de levenscyclus weergeeft. Het feit dat ze zichzelf maar 4 uur per doek gunde, maar het allemaal extra bijzonder.
En vlak natuurlijk ook niet het werk van Wassily Kandinsky uit; K20 toont enkele prachten werken van zijn hand. Het mooist is de expositie echter als je daadwerkelijk verbindingen kunt maken tussen de kunstenaars. Zo lieten beide kunstenaars zich inspireren door Sint Joris (internationaal bekend als St. George) en maakten ze allebei deel uit van een collectief. De Blaue Reiter van Kandinsky is natuurlijk veel beroemder dan kunstenaars waar af Klint mee werkte. Mede daarom zien we in de expositie ook werk van haar vrienden/collega’s Anna Cassel en Thomasine Anderson.
VR-bril
Natuurlijk zijn er ook verschillen. Niet alleen in stijl (zoals je bijvoorbeeld ziet bij de geometrische altaarstukken van af Klint), maar ook hoe zij zichzelf zagen als kunstenaar. Wassily Kandinsky was altijd al bezig met exposities, terwijl Hilma af Klint haar werk bij elkaar wilde houden om te kunnen tonen in een door haar ontworpen spiraalvormige tempel. Bezoekers van de expositie kunnen aan het einde met behulp van een VR-bril bekijken hoe dat er misschien uit had kunnen zien. Een mooi slot van een tentoonstelling die heel veel mooie kunst toont en die vooral een vraag oproept: hoe hebben we zo lang Hilma af Klint over het hoofd kunnen zien?
Hilma af Klint und Wassily Kandinsky – Träume von der Zukunft is tot en met 11 augustus 2024 te bezoeken. Düsseldorf is een leuke stad voor een stedentrip en is ook prima te doen voor een dagje. Pak bijvoorbeeld de ICE en je bent vanaf Utrecht CS binnen 2 uur in Düsseldorf.
