Amerikanen houden niet van dingen lang van tevoren plannen. Dus als een grote band ergens komt optreden, liggen mensen niet al dagen voor de deur (dat gebeurt alleen bij Apple-stores).
Het concert verkoopt weliswaar snel uit, maar ongeveer de helft van de kaarten gaat naar mensen die in het beste geval “brokers” en in het slechtste geval “scalpers” worden genoemd. Deze bieden ze dan weer te koop aan. Hetzij officieel via de site van Ticketmaster (die er op die manier ook een extra centje aan verdient), hetzij door luidruchtig voor de deur te gaan verkopen.
Deze aanpak heeft jarenlang goed gewerkt – prijzen voor gewilde concerten konden tot stratosferische hoogten stijgen – maar in de recente zuinigheid die zich van de VS meester maakt, begint het systeem haperingen te vertonen. Gisteravond, bij het concert van Radiohead in de Scottrade Center in St. Louis, Missouri, werd dit pijnlijk duidelijk: ondanks de enorme vraag voor kaarten bleken bij binnenkomst honderden plaatsen ongebruikt te blijven. Vraagprijzen voor slechtere plaatsen (zoals de tribune vanaf waar wij het spektakel waarnamen) waren tot ver boven de $300 opgelopen, en dat hadden de fans er blijkbaar niet voor over, waardoor menig broker/scalper met de kaartjes bleef zitten.
In een zaal die uiteindelijk dus maar voor 80% vol zou raken was de eer aan de indie/folk/rockband Other Lives om het spits af te bijten. De scherpe en inventieve muziek van dit veelkoppige gezelschap (de afstand tot het podium maakte tellen voor ons onmogelijk, maar het waren er minstens zeven) uit Oklahoma doet bij vlagen denken aan 16 Horsepower, als de zweverige gitaartonen van Interpol erbij op zouden worden geteld: bezwerend, en barstend van sfeerimpressies van wijdse prairies waar “tumbleweeds” ongestoord voort kunnen buitelen. Prachtige muziek – gaat dat luisteren.
Voor mensen die de geschiedenis van Radiohead niet of niet volledig hebben meegemaakt, is het commerciële succes van de band soms moeilijk te verklaren. De muziek is door de jaren heen vaak de experimentele hoek in gevlogen, en concepten als “liedje”, “refrein” en “meezingen” passen niet bij albums zoals het meest recente The King of Limbs. De band heeft fans zelf laten kiezen welke prijs ze wilden betalen (of niet) voor In Rainbows. De tour voor het pittige Kid A werd maanden voor de release van het album gepland met een circustent om zakelijke sponsoren te vermijden. En hits worden ofwel helemaal niet, dan wel met zichtbare tegenzin gespeeld. Op het podium is de geschiedenis van Radiohead vooral de geschiedenis van zanger / gitarist /pianist / frontman Thom Yorke. We hebben hem door de jaren heen zien ontwikkelen van schuchtere jongen met oranje haar, tot wereldveroveraar in gele regenjas (zoek op Youtube het optreden op Pinkpop 1996 er maar eens bij) tot getergde artiest die de wereldfaam die met het meesterwerk OK Computer kwam niet aankon, tot een cynische, wat wereldvreemde entertainer. Een optreden van de band staat of valt met de stem, en met de stemming van Yorke. Gitarist Ed O’Brien heeft ooit in een interview gezegd dat Radiohead net de Verenigde Naties is, en Thom Yorke Amerika.
In St. Louis was duidelijk dat de huidige tour an sich hem niet tegenstond, maar delen van de setlist wel. Na het prachtig klapperende Bloom en het ondansbare (probeer het nou niet, Thom) 15 Step werd openingstrack Airbag van OK Computer er nonchalant en slordig doorheen gejaagd. Bij Karma Police miste Yorke tot drie keer toe de tekst; het refrein werd omgetoverd tot “This is what you get / when you forget your words”. De eerste twee albums werden veiligheidshalve maar volledig overgeslagen – alleen Lucky kwam in de eerste toegift voorbij (en werd voor de verandering wel bezielend gebracht). In plaats daarvan was het Kid A / Hail to the Thief / In Rainbows / The King of Limbs wat de klok slaat, hetgeen gezien het enthousiasme van Yorke duidelijk beter bij zijn gemoedstoestand paste. Van Amnesiac was alleen You and Whose Army in een nogal cynische uitvoering in de tweede toegift terecht gekomen.
Vetter geluid
De rest van de set was dus wat meer de beat-georienteerde muziek van later werk. Om dit extra nadruk te geven was het vijftal uitgebreid met een extra drummer. Het gevolg was een wat vetter geluid dan we normaal van Radiohead gewend zijn. En hoewel de band live nog steeds van absolute wereldklasse is, legde dat vettere geluid wel een probleem bloot. De band staat bekend om wat meer sinister stevig werk, afgewisseld met gevoeligere, zelfs tedere liedjes of stukken van liedjes waarin de engelachtige stem van Yorke kan uitblinken. En dat laatste ontbrak in een – te – groot deel van de set. Groovende stukken als Myxomatosis, Weird Fishes / Arpeggi, Reckoner, en Separator lieten de band meer als een soort machine horen dan als een groep muzikanten. En aangezien de wat rustigere stukken nou net in songs zitten en op albums staan die werden overgeslagen, straalde de band een wat killere sfeer uit. Daar konden de stuntelige danspasjes van Yorke niets aan af doen. Het is misschien een kleinigheid, maar de band distantieert zich live wel heel erg van een gedeelde ervaring met het publiek. Gek genoeg was de titelsong van Kid A een van de eerste echt “gevoelige” momenten, ondanks de vervreemdende instrumentatie die bij dit nummer hoort. Hier verdween de tweede drummer, en was de iets dunnere sound een welkome afwisseling na de stoomtrein die eerder vanaf het podium over het publiek denderde. Het drieluik dat hierop volgde (het prachtig vervreemdende Videotape, nieuwe track The Daily Mail, en “a real obscure song” The Amazing Sounds of Orgy) vormden tegelijkertijd het rustpunt en hoogtepunt van het optreden, naast een vlammende uitvoering van There There en de trouwe afsluiter Idioteque.
Begrijp ons niet verkeerd. Radiohead is een “force of nature”, die je minstens een keer (of in ons geval, tien keer) live gezien moet hebben. Jonny Greenwood, de muzikale duizendpoot van de band, is een genot om in actie te zien terwijl hij schakelt tussen Theremin, Ondes Martinot, Fender Rhodes, piano, drums, en oh ja – ook gitaar. Drummer Phil Selway heeft het vooral naar zijn zin bij ouder werk, zoals op de grote visuals (twaalf HD videoschermen voor een scherm dat nog het meeste op een enorme oscilloscoop leek) goed te zien was. En er zullen heel veel bands zijn die van hun fans zo’n creatieve vrijheid krijgen en desondanks een hysterisch publiek blijven trekken. Daarom verbaasde het ons ook dat er wat smetjes in de set zaten waar de band in het algemeen, en Thom Yorke in het bijzonder, er de brui aan gaven. Dat was gezien de publieksreactie niet nodig. Ons advies: schrap gewoon die paar songs, en geen haan die er naar kraait. Het zou de set als geheel, evenals het enthousiasme van de band, alleen maar ten goede komen.
Set list:
Bloom
15 Step
Airbag
Little By Little
Morning Mr. Magpie
Myxomatosis
Kid A
Videotape
The Daily Mail
Amazing Sounds of Orgy
Karma Police
Identikit
Lotus Flower
There There
Feral
Reckoner
Ecore 1
Separator
Weird Fishes/Arpeggi
Lucky
Everything in its Right Place
Encore 2
Give Up The Ghost
You and Whose Army?
Idioteque
Recensie: Jacco Kuipers
Foto’s: Damien Rucker Shyne
