Het is 80 jaar geleden dat geallieerde troepen een grote landingsactie begonnen op de stranden van Normandië en zo een belangrijke stap konden zetten in de bevrijding van West-Europa. Tijdens een reis door dit deel van Frankrijk ontdekten we de vele verhalen en bezochten we indrukwekkende musea en monumenten.
In een paar dagen probeerden we zo veel mogelijk locaties te bezoeken die een rol hebben gespeeld tijdens D-Day en Operatie Overlord. Om dat zo goed mogelijk te doen, kiezen we voor een verblijf in drie verschillende hotels in verschillende plaatsen, zodat we op de dag zelf minder aan het reizen zijn.
Bayeux
Veel mensen kiezen Bayeux als standplaats tijdens een reis waarbij D-Day centraal staat of een belangrijke rol speelt. Bayeux ligt behoorlijk centraal, is goed te bereiken met zowel auto als trein en heeft als stadje zelf ook veel te bieden. Voordat we de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog induiken, gaan we eerst nog veel verder terug in de tijd met een bezoek aan het Tapijt van Bayeux. Dit 70 meter lange borduurwerk uit 1068 vertelt op spectaculaire wijze het verhaal van de slag bij Hastings in 1066. Hierbij is de hoofdrol voor Willem de Veroveraar, waarvan we later tijdens de reis nog meer sporen zullen ontdekken. Erg bijzonder dat dit kunstwerk bijna 1000 jaar oud is. Wil je het tapijt zelf gaan bekijken, wees ervan bewust dat het museum waarin het tapijt te zien is in 2025 sluit voor een langdurige renovatie. Het tapijt is dan niet te bezoeken.
Het eeuwenoude centrum van Bayeux is gezellig en fotogeniek met centraal de prachtige kathedraal, veel bijzondere oude huizen, leuke winkels en een heel breed aanbod aan restaurants en cafés. We dineerden in het knusse restaurant L’Alcôve dat een Bib Gourmand heeft gekregen van Michelin, maar toch betaalbaar is.
Sainte-Mère-Église
De eerste trip vanuit Bayeux gaat richting het stadje Sainte-Mère-Église. Dit ligt in de buurt van Utah Beach waar een deel van de Amerikaanse troepen aan land kwam. Voor ondersteuning van de operatie werden door middel van parachutisten en zweefvliegtuigen van te voren troepen en materialen achter de Duitse linies aan het strand gedropt. Een bekend beeld van dit deel van de operatie is de ongelukkige parachutist die aan de kerktoren van Sainte-Mère-Église vast komt te zitten. Een pop met parachute is daar nog steeds een herinnering aan.
Tegenover deze Église Notre-Dame-de-l’Assomption staat het Airborne Museum. Hier krijgen we voor het eerst tijdens deze reis een belangrijke geschiedenisles over grootsheid van de militaire operatie rondom D-Day en het grote offer dat de deelnemende landen hebben gebracht. Stof om over na te denken. Zeker in deze tijden waarin herhaling van sommige duistere scenario’s uit het verleden plots weer mogelijk lijkt. Na afloop praten we nog even na in de nabijgelegen bierbrouwerij Brasserie Artisanale de Sainte-Mère-Église.
Omaha Beach
Vanuit daar gaan we door naar La Pointe du Hoc. Op deze hoge rots hadden de nazi’s een aantal bunkers met enorme kanonnen neergezet. De kanonnen hadden een bereik tot zowel Utah Beach en Omaha Beach. Het was dus van groot belang om deze uit te schakelen. Dat gebeurde door middel van bombardementen (waarvan de vele kraters nog steeds een stille getuige zijn) en een aanval vanaf het strand. Hiervoor moesten jonge soldaten van het Amerikaanse 2e Ranger Bataljon tegen de 30 meter hoge rotswand opklimmen. De combinatie van de bunkers, kraters, het prikkeldraad aan de ene kant en de kalme blauw zee op de achtergrond maakt deze plek erg indrukwekkend en om stil van te worden.
Omdat de geschiedenis gelukkig in het verleden ligt, is er in het Normandië van nu ook plek voor vermaak. Met een klassieke Jeep maken we een tocht door het landschap in de omgeving van Omaha Beach en langs het strand zelf. Gids en bestuurder Florent weet heel veel te vertellen over de geschiedenis van deze plek en heeft antwoord op elke vraag. Hij brengt ons naar het Normandy American Cemetery and Memorial. Deze begraafplaats maakt direct indruk en het uitzicht op het strand vanaf deze plek maakt het allemaal heel bijzonder. Wie Saving Private Ryan heeft gezien, zal de American Cemetery herkennen van de emotionele scenes aan het begin en einde van de film.
We sluiten de avond af in het heerlijke restaurant Le Petit Jardin in het net buiten Bayeux gelegen Port-en-Bessin. Het restaurant maakt deel uit van een luxe 5-sterrenhotel in het Château La Chenevière. Mocht budget geen probleem zijn, dan is dit fantastische plek om te logeren als je deze regio wilt bezoeken. Hoogtepunt van het diner was de lokale geflambeerde camembert met calvados.
Arromanches-les-Bains
De volgende dag stappen we op de fiets om zo binnendoor van Bayeux naar Arromanches-les-Bains te gaan. Onderweg komen we langs de Britse begraafplaats, kleine dorpjes en prachtige chateaus om vervolgens weer bij de kust aan te komen. Een deel van deze route valt samen met La Vélomaritime, een mooie manier om per fiets de regio te ontdekken. Aan de kust bezoeken we de batterij van Longues-sur-Mer, een rij bunkers met kanonnen die nog behoorlijk intact zijn. Ze geven een goed beeld van de stevige verdediging van de Duitsers langs de Atlantikwall. Een paar kilometer verder zien we vanaf Cap Manvieux het stadje Arromanches-les-Bains en de restanten van de Mulberryhaven die in zee is gebouwd.
Om te zorgen dat na de landing de geallieerde troepen zo snel mogelijk konden beschikken over zwaar materieel als tanks, grote mortieren en vrachtwagens was een haven nodig. Omdat eerder tijdens de oorlog de aanval op de haven van Dieppe op tragische wijze mislukte, koos de legerleiding ervoor om een kunstmatige haven aan te leggen in de baai bij Arromanches-les-Bains. Per schip werden de grote betonnen en metalen onderdelen vanuit Engeland naar de Franse kust gebracht. Ze vormen nu een spookachtig, haast buitenaards beeld in het water. Bijzonder is dat je tijdens eb het strand op kan en naar een aantal van deze pontons kunt lopen om ze van dichtbij te bekijken.
Wil je meer weten over deze ingenieuze operatie? Dan kun je het vernieuwde D-Day Museum in Arromanches bezoeken. Hier kom je alles te weten over de bouw van de haven en alle uitdagingen die daarbij kwamen kijken. Met behulp van een audiotour, video’s en een zeer gedetailleerde maquettes krijg je een perfect beeld van een van de meest uitdagende operaties rondom D-Day. Na afloop is het een goed idee om even door het kleine dorpje te wandelen. Er zijn leuke eettentjes en winkeltjes. Wij bleven zelfs slapen op deze historische plek. In Hôtel De La Marine verblijven in een kamer direct aan zee met uitzicht op de restanten van de Mulberryhaven.
Verderop langs de kust brengen we ook nog een bezoek aan het British Normandy Memorial en het bijbehorende bezoekerscentrum. Dit monument is nog maar een paar jaar oud, maar maakt (net als alle andere monumenten) grote indruk. In de pilaren van het Memorial staan alle namen van de Britse soldaten die tijdens de operatie om het leven zijn gekomen. Het is wederom een plek en een moment om even stil te staan bij alle mensen die hun leven hebben gegeven in naam van vrijheid.
Juno Beach
Na heerlijk geslapen te hebben met het geluid van de golven op de achtergrond gaan we verder op pad richting Juno Beach bij Courseulles-sur-Mer. Dit is de plek waar de Canadezen aan land kwamen. Het serene strand van nu zag er in die tijd een stuk anders uit met duinen en veel verborgen bunkers. Ook de Canadezen brachten grote offers. In het bezoekerscentrum kom je alles te weten over dit deel van de geschiedenis. Interessant is de context van een land dat zich los probeert te maken van het Britse Rijk en tegelijkertijd bereidheid toont om deel te nemen aan een oorlog aan de andere kant van de wereld. Alle soldaten op Juno Beach waren vrijwilligers. De collectie van het museum is wel wat gedateerd, maar de video aan het einde van de rondleiding maakt heel veel goed. Na afloop gaan we ook nog met een gids door wat bunkers en horen we de verhalen die hierbij horen.
Daarna wandelen we langs het strand naar het monument van het Franse verzet en de plek waar zowel Charles de Gaulle als Winston Churchill voet aan land hebben gezet in de weken na D-Day. Tot slot bezoeken we het centrum van Courseulles-sur-Mer, waar we genieten van een heerlijke lunch bij La Pêcherie. Even wat afleiding en verstrooiing tijdens een reis als deze is echt belangrijk. Zeker omdat de volgende belangrijke stop alweer wacht.
Pegasus Bridge
Na de verovering van de stranden was het voor de geallieerde troepen belangrijk om zo snel mogelijk het achterland in te nemen. Belangrijke doelen hierbij waren het in handen krijgen van de diepwaterhaven van Cherbourg, het afsnijden van de bevoorrading van de Duitsers en de weg vrijmaken richting Parijs. Hiervoor was het van strategisch belang om de meeste bruggen in de regio te vernietigen en er een paar te veroveren en te behouden. De Pegasus Bridge over de Orne bij het stadje Bénouville was zodoende de eerste plek waar in het kader van D-Day gevechten plaatsvonden. Met behulp van Horsa-zweefvliegtuigen wisten geallieerde soldaten heel dicht bij de brug te komen om deze in korte tijd te veroveren. Desondanks vielen hier ook slachtoffers.
Rondom de brug staan een paar indrukwekkende monumenten die je een beeld geven van de strijd en even verderop is een klein museum dat is gewijd aan dit specifieke onderdeel van Operation Overlord. Interessant zijn hier de film in de centrale zaal en de tuin waarin de originele rolhefbrug uit 1934 is (deze is 1994 vervangen), een replica van een Horsa-zweefvliegtuig en delen van een originele Horsa te bewonderen zijn.
Caen
Vanaf Bénouville is het niet meer zo ver naar Caen, de grootste stad in de regio. Tijdens D-Day was Caen een belangrijk doel. Het kostte heel veel moeite om uiteindelijk de stad pas een maand later in te nemen. Hierbij is door een geallieerd bombardement het overgrote deel van de middeleeuwse stad verwoest. Niet alles is weer in oude staat gerestaureerd, waardoor in Caen oud en nieuw zich afwisselen. Er is nog wel heel veel moois te zien. Zoals het Château de Caen (gebouwd in 1060 door Willem de Veroveraar) dat men nog steeds aan het restaureren is, de vele kerken en de twee abdijen in de stad (een voor mannen en een voor vrouwen). Verder valt op dat in het centrum veel leuke winkels zijn (opvallend weinig ketens) en dat de lokale bevolking zelfs op een druiligere maandagmiddag massaal naar de lokale horeca gaat om met vrienden af te spreken. Wij bezoeken ’s avonds het sfeervolle wijkje Quartier du Vaugueux waar we heerlijk eten bij El Olivo.
Mémorial de Caen
We sluiten de volgende dag de reis af in museum Mémorial de Caen. Dit is veruit het grootste museum dat we tijdens de trip hebben bezocht. Je zou kunnen zeggen dat dit museum zich niet alleen focust op D-Day, maar op de gehele Tweede Wereldoorlog. Indrukwekkend is de entree naar de zalen. Je loopt dan door een spiraal en ziet hoe stap voor stap Hitler de macht pakt in Duitsland. Grote foto’s en geluidsfragmenten maken veel indruk. Vervolgens kom je op chronologische wijze alles te weten over deze zwarte bladzijden in de geschiedenis. Elke zaal is enorm leerzaam. Na alle ellende die je hier ziet, is het een kleine troost dat je eindigt met de bevrijding van Europa en het verslaan van Hitler.
We bezoeken daarna ook nog een tijdelijke expositie over het leven in de Verenigde Staten in de jaren ’20 en ’30. Dit geeft een mooi beeld van de geschiedenis van de 20ste eeuw, maar biedt ook context over de jonge Amerikanen die in de oorlog in Europa gingen vechten. Een bijzondere afsluiter van een reis die diepe indruk heeft gemaakt. Het laat je nadenken over een recente geschiedenis die voor mensen die het niet hebben meegemaakt moeilijk te bevatten is. Daarom is het tegelijkertijd een waarschuwing voor de toekomst.
Daarnaast valt er gelukkig ook heel veel te genieten van Normandië: de prachtige stranden, de schilderachtige dorpjes, een gezellige stad als Caen en natuurlijk het culinaire aanbod. We hebben meerdere keren de heerlijke Camembert de Normandie geproefd. Vaak in combinatie met een lokale cider of een glas calvados. Ook fijnproevers komen in Normandië volop aan hun trekken.
