David Hockney in het Van Gogh Museum

Wat is de connectie tussen het werk van David Hockney en dat van Vincent van Gogh? Dat kun je op prachtige wijze ontdekken tijdens Hockney – Van Gogh The Joy of Nature in het Van Gogh Museum.

In 1955 bezocht de toen nog piepjonge David Hockney een tentoonstelling met werken van Vincent van Gogh in Manchester. Dit heeft destijds grote indruk gemaakt. De resultaten van de liefde van Hockney voor Van Gogh zijn heel mooi te zien in deze expositie in Amsterdam. Op de wanden van de zalen zie je het werk van David Hockney, terwijl op de pilaren werk van Vincent van Gogh hangt.

Rineke Dijkstra

Bij binnenkomst zie je allereerst een fraai portret van David Hockney dat speciaal voor The Joy of Nature is gemaakt door Rineke Dijkstra. Tevens is er een korte film waarin je al een voorproefje van de connectie tussen de kunstenaars krijgt. Daarna stap je binnen in de prachtige landschappen van Hockney. Enorme werken die opgebouwd zijn uit meerdere panelen laten het landschap van East-Yorkshire zien.

Na een succesvolle periode in Californië, waar Hockney veel lof kreeg met zijn schilderijen van onder andere zwembaden, keerde hij terug naar Engeland. In East-Yorkshire herontdekte Hockney zijn liefde voor de natuur en de seizoenen en probeerde hij nieuwe technieken uit. Je zou dit enigszins kunnen vergelijken met Van Gogh die Parijs verruilde voor de Provence.

Hoogtepunt

De landschappen van East-Yorkshire staan dus centraal in deze tentoonstelling. Je loopt direct tegen één van de hoogtepunten uit deze periode aan: The Arrival of Spring in Woldgate, East Yorkshire in 2011. Dit enorme werk hangt normaal gesproken in het Centre Pompidou in Parijs en laat direct zien wat er zo interessant is aan deze periode in het werk van David Hockney.

Wat vooral opvalt aan de landschappen van Hockney is dat ze eendimensionaal zijn. Waar veel schilders van landschappen op zoek zijn naar diepte en het gevoel van ruimte toont Hockney in dit geval het bos als een plat vlak. Perspectief is iets waar hij een grondige hekel aan heeft. Ook is hij niet bang voor imperfectie. Het werk bestaat dus uit meerdere panelen en als je goed kijkt zie je dat de lijnen van de boomstammen niet altijd keurig doorlopen.

Champagne

De kracht van dit werk zit in de kleuren en de manier waarop Hockney alle details weergeeft. Een overweldigende ode aan de lente! Vlak ernaast hangt een andere favoriet: Bloeiende meidoorns langs de Romeinse weg. Op de foto hierboven zie je Hockney aan het doek werken. De schaduwen en de kleuren zijn fenomenaal. Of zoals Hockney het zelf zegt: alsof de natuur champagne over de struiken heeft gespoten. De prachtige lucht doet op zijn beurt weer denken aan Van Gogh.

Naast schilderen werkt Hockney ook met fotografie. Het eerste voorbeeld daarvan is een geniale weergave van de vier seizoenen in het bos. Met een auto met daarop 9 camera’s is de kunstenaar over een oud en smal weggetje in het bos gaan rijden. Ook hier sluiten de beelden niet perfect aan, maar is het oog voor detail van ongekend niveau.

Naïef

In de tweede zaal zien we het eerste werk van Hockney in East-Yorkshire in de vorm van een serie aquarellen. Door het gebruik van een nieuwe techniek én in een nieuwe omgeving probeerde hij vernieuwing en verandering in zijn werk aan te brengen. Je ziet dat de landschappen technisch van een hoog niveau zijn, maar de uitvoering een stuk naïever is dan de Californische landschappen en zwembaden.

Hier komen we ook een aantal werken tegen die David Hockney op de iPad maakte. Als één van de eerste en zeker belangrijkste kunstenaars omarmde hij deze tablet en de teken-app Brushes. Het vraagt om een heel andere benadering dan werken met verf. Zo kun je bijvoorbeeld de verf niet mengen of de kleuren goed in elkaar over laten lopen. Hockney maakt slim gebruik van wat wel mogelijk is en brengt heel mooi meerdere lagen over elkaar aan. Gekleurde vlakken en vegen en krassen versterken elkaar tot wederom prachtige landschappen. Op een videoscherm in de zaal kun je zien hoe dat proces gaat.

Hobbema

Beide kunstenaars hebben ook met inkt gewerkt. Bij Van Gogh zie je dat dit niet zijn sterkste punt is en bij vergelijking ontdek je dat Hockney hier op technisch vlak uitblinkt. Vooral een ouder werk van Hockney uit 1978 toont aan dat hij beter in de stijl van Van Gogh in inkt kan werken dan Van Gogh zelf. Afsluitend zien we nog een grappig eerbetoon aan de landschappen van Meindert Hobbema en een ingenieus gemaakt zelfportret in de studio.

En dan te bedenken dat het in eerste instantie slechts de bedoeling was om twee kleine werken van David Hockney in een zaal van het reguliere deel van het Van Gogh Museum op te hangen. Door toeval en geluk groeide dit uit tot deze expositie. Heel mooi om zoveel werk van Hockney bij elkaar te zien in combinatie met werken die hem hebben geïnspireerd.

Hockney – Van Gogh
The Joy of Nature
Te zien van 1 maart tot en met 26 mei 2019