David Hockney. The Song of the Earth in CAP Mons

Het werk van kunstenaar David Hockney was de afgelopen jaren op heel veel plekken te bewonderen. Toch is het Isabelle Cahn, ereconservator van het Musée d’Orsay in Parijs, gelukt om een zeer interessante nieuwe draai aan het werk van Hockney te geven. Zij koppelde de kunst aan de liederencyclus Das Lied von der Erde van componist Gustav Mahler. Dat levert de fraaie tentoonstelling David Hockney. The Song of the Earth op die tot en met 25 januari 2026 te zien is in het museumcomplex CAP in het Belgische Mons (Bergen).

Waar deze expositie zich in weet te onderscheiden is dat er muziek klinkt in de zalen van het museumcomplex CAP. Toen Mahler in 1907 en 1908 aan Das Lied von der Erde werkte, had hij een heftige tijd achter de rug. De artsen vertelden hem dat hij een ernstige hartkwaal had, zijn dochter Maria Anna overleed op vierjarige leeftijd en antisemitische sentimenten zorgden dat Mahler zijn werk als directeur van de Weense Staatsopera verloor. De componist vond troost in een serie eeuwenoude gedichten uit China, waarvan vooral de soberheid indruk op hem maakte. Hij verwerkte deze een cyclus van zes liederen: Das Lied von der Erde.

Nieuwe inzichten

In het museum staat in elke zaal één van de liederen centraal. Deze zijn er te horen en je kunt delen van de tekst nalezen. Dit zorgt voor een interessante context en een nieuwe blik op de getoonde werken. Het overgrote deel van de kunst in de expositie is van David Hockney, maar er zijn ook andere kunstenaars als Vincent van Gogh, Edvard Munch en Constantin Meunier te zien plus een aantal Scandinavische symbolisten. Deze combinatie zorgt voor interessante connecties tussen de kunst, de muziek en de teksten van de liederen. Zelfs degene die de laatste jaren al meerdere keren oog in oog stond met het werk van David Hockney komt tot nieuwe inzichten.

In de basis zijn de thema’s die Mahler aanstipte in zijn werk best zwaarmoedig. Denk aan de eindigheid van het leven, de zin van het leven en acceptatie van de dood. In het werk van David Hockney zien we dat vooral terug in zijn scherpe observaties van de seizoenen, waarbij na een einde ook altijd weer een nieuw begin komt. Daarmee is zijn werk wel wat lichtvoetiger dan dat van Gustav Mahler en ook van de andere kunstenaars als Edvard Munch. Andere thema’s in de gedichten die Mahler verwerkte tot zijn liederencyclus zijn de natuur en de schoonheid, maar ook melancholie. Hockney verwerkte exact deze thema’s tot bijvoorbeeld een video-installatie waarbij je door een venster naar de regen in een groen lentelandschap kijkt. Dit alles gemaakt in de inmiddels kenmerkende stijl van de kunstenaars bekende iPad-tekeningen.

Troostrijk

Aan het einde van het parcours langs de liederen en de kunst kom je uit bij een prachtige video-installatie van het Franse duo Antoine+Manuel die alles nog eens samenvat. Op de klanken van Der Abschied, het afsluitende lied van de cyclus, zien we beelden die verwijzen naar de schoonheid en de vergankelijkheid van de natuur en zo ook indirect het leven. De mooie kleuren en de troostrijke muziek zorgen ervoor dat je ondanks de zware thema’s toch met een goed gevoel de expositie verlaat. David Hockney. The Song of the Earth is in de eerste plaats een eerbetoon aan de schoonheid van de kunsten.

Kevin Douillez

Na afloop van het bezoek aan de Hockney-tentoonstelling loont het zeker de moeite om af te dalen naar de Zuilenzaal op de laagste verdieping van het museumgebouw. Daar kun je ook tot en met 25 januari 2026 terecht voor het werk van de uit Brussel afkomstige kunstenaar Kevin Douillez. Bij hem is het scheppingsproces van kunst minstens zo belangrijk als het eindresultaat. Hierdoor bestaan zijn werken uit meerdere technieken en materialen die het verhaal vertellen van orde in de chaos. De schilderijen zijn krachtig expressief en bieden ruimte voor eigen interpretatie, ondanks dat het werk sterk autobiografisch is.

Emmy Bergsma

Het CAP Mons bestaat uit meerdere gebouwen. De twee bovengenoemde tentoonstellingen zijn te bezoeken in het deel dat ook bekend is als BAM of Beaux-Arts Mons. Binnendoor kun je ook de oversteek maken naar het Collectiehuis. Binnen een paar stappen loop je van moderne architectuur de middeleeuwen binnen. Eerder was dit aangrenzende gebouw een klooster en later Maison Jean Lescarts, een museum voor lokale folkore dat in 2004 sloot. Nu duik je in het Collectiehuis in de geschiedenis van de stad Mons.

In één van de zalen staan we oog in oog met het werk van de Nederlandse kunstenaar Emmy Bergsma. Zij was een tijdlang artist in residence in het Huis van Van Gogh in Cuesmes, dat net buiten Mons te bezoeken is. Hier liet de kunstenaar uit Zwolle zich inspireren door de omgeving en het kantelpunt in het leven en de carrière van Vincent van Gogh in deze regio. Het was immers hier dat hij definitief besloot om kunstenaar te worden. Bergsma verwerkt de vele verhalen over deze periode en locatie tot een serie werken in houtskool en pastel. Herinneringen en intuïtie spelen hierbij een interessante rol.

Het is jammer dat het best wel even zoeken is om vanuit de zalen, waar Van Gogh naast David Hockney hangt, bij het werk van Emmy Bergsma te komen, maar het is zeker de moeite om de doorsteek naar het Collectiehuis te maken. Meer werk van Emmy Bergsma is te zien in het Huis van Van Gogh. Als je toch al de reis naar Mons hebt gemaakt, dan is het absoluut de moeite waard om daar ook even langs te gaan. Het zorgt voor een mooie extra context bij zowel het werk van Van Gogh als van Bergsma.

Het station van Mons

Mocht je per trein naar Mons reizen (zo’n drie kwartier vanaf Brussel Zuid-Midi) dan kom je binnen op het indrukwekkende station dat door architect Santiago Calatrava is ontworpen. In eerste instantie zou de oplevering in 2015 zijn, maar zoals wel vaker bij het werk van Calatrava liep het een en ander uit (en de kosten op). Eind 2024 is het toch gereed gekomen en het resultaat mag er zijn. Tijdens onze eerdere bezoeken aan Mons kwamen we nog aan in een bouwput, maar nu in een sereen gebouw dat sterk doet denken aan de Oculus in New York City. Wat er verder te doen is in Mons kun je lezen in onze eerdere verslagen van een stedentrip naar deze leuke stad.