Recensie: Hauschka – Constellation, Chicago

achter zijn speciale piano

Volgens Wikipedia is “een geprepareerde piano […] een piano waarbij op of onder een aantal van de snaren en/of hamers objecten worden geplaatst”.

John Cage pionierde het idee in 1948, en door de jaren heen is geprepareerde piano door diverse componisten en performers verder uitgewerkt. Wij luisterden zaterdag naar de Duitse componist / pianist Hauschka (pseudoniem voor Volker Bertelmann).

Het concept van geprepareerde piano is een heel eind gekomen: waar Cage schroeven en spijkers gebruikte, heeft Hauschka het concept uitgebreid met het door een laptop sturen van de diverse microfoonsignalen. Hierdoor kan hij echo’s, oversturing, en andere effecten in het geluid mengen. Een basdrum wordt gecreëerd door één van de hamers direct tegen een microfoon aan te laten slaan. Met dit sortiment was het openingsstuk (met daarin diverse schetsen uit zijn laatste albums) een dance-achtige exercitie van een minuut of twintig.

Drones

Overstuurde tonen scheurden als drones heen en weer door het stereo-landschap, ostinato pianopartijen fungeerden als hi-hat en snare drum, stokjes, schroeven en een bekken zorgden ervoor dat bepaalde tonen klonken als gitaar, cello en klavecimbel. Het muisstille publiek en de enorme rust die Bertelmann uitstraalt tijdens het spelen zorgden voor een surrealistische sfeer, mede door het weer erg traditioneel klassiek aanvoelende einde.

Tussen de stukken (die meestal een minuut of 10 tot 15 in beslag namen) vertelde Hauschka over het proces van het prepareren van een piano, zijn angst om na een verleden in een hiphop-groep voor het eerst een solo piano-album op te nemen (hij mixte restaurantgeluiden door tracks van zijn eerste album Substantial om de aandacht af te leiden, en vroeg voor aanvang van het stuk Golden van dit album of het publiek alsjeblieft zachtjes met elkaar wilde praten), en zijn poging om een vernieuwde versie van de opera De Vliegende Hollander te componeren. De resultaten van dat laatste project leidden tot zijn aanstaande album: Abandoned City, een eerbetoon aan de stilte van verlaten steden over de hele wereld. Van dit album werd het duistere maar prachtige Elizabeth Bay gespeeld.

hauschka

Hoogtepunt, los van de titelloze opener, waren het stuk waarin tijdens de performance alle preparaties van de piano werden weggehaald, waardoor het stuk steeds conventioneler ging klinken, de toegift waarbij de piano werd gevuld met (tijdens de performance rondstuiterende) pingpongballen, en boven alles het besef dat we hier te maken hebben met een muzikant die niet alleen laat zien dat er op een klassiek instrument nog flink geïnnoveerd kan worden, maar ook dat hij hier nog eens bijzonder bekwaam in is. Het is een genot om Hauschka te horen spelen, om te zien hoe de piano ter plekke wordt aangepast voor een nieuw stuk (of een passage binnen een stuk), en om hem te horen vertellen over zijn zoektocht naar nieuw. Dit was een schitterend, intiem optreden van een bijzonder en bijzonder getalenteerd componist / pianist. Het (voor mij) eerste concert van 2014 zou het wel eens tot de jaarlijstjes kunnen gaan schoppen.

Jacco Kuipers