Paul Theroux reisde met zijn eigen auto af naar Mexico om zijn buurland in het zuiden proberen te begrijpen, maar dat bleek nog niet zo heel eenvoudig. Mexico is complex, overweldigend, gevaarlijk en ondoorgrondelijk.
Het verhaal begint en eindigt met de scheve verhoudingen tussen de VS en Mexico. De beledigende kwalificaties die Donald Trump aan de Mexicanen gaf en de muur langs de grens zijn voor Paul Theroux een paar van de redenen om zijn reis door Mexico te maken. Eerst maakt hij een trip langs die grens om de verschillen en overeenkomsten tussen beide kanten te begrijpen.
Puzzel
Al snel komt hij in gesprek met vluchtelingen, politie-agenten, hulpverleners en gewone burgers die allemaal hun deel van het verhaal vertellen. Hieruit blijkt dat niet alle stukjes van de puzzel direct passen, maar dat de oorzaak van het probleem vooral bij de politiek en het grootkapitaal ligt. De bron van het kwaad is onder andere de NAFTA, een handelsovereenkomst tussen Mexico, Amerika en Canada. Als gevolg hiervan verplaatsten heel veel multinationals hun enorme fabrieken van Amerika naar net over de grens in Mexico.
Voeg daarbij de problemen rondom vluchtelingen en de gewelddadige drugskartels en je hebt een explosief mengsel te pakken waar de mensen in El Norte (het noorden van Mexico) mee te maken hebben. Amerikaanse toeristen zijn nog amper te zien, behalve degene die de grens oversteken voor de goedkope tandartsen en autoreparaties.
Research
Verder naar het zuiden doemen weer andere problemen op: corruptie, armoede, aardbevingen, maar tegelijkertijd zijn de Mexicanen ook trots, volhardend, creatief en vol passie. Theroux geniet van het enorme culinaire aanbod, de oude architectuur en de gesprekken met mensen. In Mexico-Stad blijft hij langer om les te geven. In dit deel van het boek gaat de schrijver ook dieper in op de Mexicaanse literatuur. Theroux heeft overduidelijk research gedaan en ken vrijwel elk ter zake doende boek van Mexicaanse schrijvers en van buitenlandse auteurs die over Mexico schreven.
Vooral in de streken Oaxaca en Chiapas leert Paul Theroux het andere Mexico kennen. Hier wonen inheemse volken die hun eigen talen spreken, leven van het stoken van mescal, maken van sandalen of vlechten van manden. Het gemiddeld inkomen ligt hier lager dan in bijvoorbeeld Kenia. Sommigen berusten zich in deze armoede, maar anderen gaan de strijd aan. Op een gegeven moment komt Theroux in contact met het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) en hun leider Subcomandante Marcos.
Duiding
De gesprekken met de Zapatisten leveren Theroux interessante inzichten op die van toepassing op vrijwel alles wat hij in de weken ervoor heeft gezien en gehoord. Op deze manier is het boek geen rechtlijnig verslag van een roadtrip door Mexico, maar een duiding van een van de meest complexe landen ter wereld.
Naast de economische en politieke verhalen bevat Op de Vlakte der Slangen ook prachtige beschrijvingen van een personages, bizarre gerechten, overweldigend mooie natuur en natuurlijk religie. Je maakt kennis met een bonte stoet aan heiligen en soms vreemde rituelen in de kerk. Zoals heel hard boeren laten na het drinken van cola. Ja, die boeren worden gelaten IN de kerk.